ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΡΑ!!!

Είναι μεγάλοι αλτρουιστές, αφου απενοχοποίησαν τον εαυτό τους, απενοχοποιούν τώρα και τις έννοιες.

Read Full Post »

Πιο χρυσή δεν γίνεται(the fasistokoyrialoi)

Και γαμώ!

Read Full Post »

Είσαστε με εμάς; Όχι εμείς είμαστε με τους άλλους. Και ποιοί είναι οι άλλοι;

 Ακούωντας βλέποντας και διαβάζοντας διάφορα αυτόν τον καιρό έχω βγάλει μερικά σημαντικά και μερικά δευτερεύοντα συμπεράσματα πολλά εκ των οποίων είναι ευπρόσδεκτα, και άλλα που ίσως λιγάκι με στεναχωρούν.  Στο παρόν άρθρο θα σταθώ σε ένα από τα ευπρόσδεκτα, και κατά τη γνώμη μου ιδιαιτέρως σημαντικά. Ποιο είναι αυτό; Θα έλεγα ότι συνοψίζεται στην παρακάτω πρόταση.

«Σήμερα περισσότερο από ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει ξεκάθαρο ότι το ΚΚΕ αποτελεί το αντίπαλο δέος στο πολιτικό-ιδεολογικό-οικονομικό κατεστημένο»

Και γιατί το λέω αυτό;

Για διάφορους και πολλούς λόγους μερικοί από τους οποίους είναι:

–        Έντονος αντικομμουνισμός και αντικκεδισμός από τα ΜΜΕ, εμπάργκο ενάντια στο ΚΚΕ από τα διάφορα τηλεοπτικά πάνελ .

–        Σωρεία επινοημένων προβληματισμών ενάντια στο ΚΚΕ οι οποίοι προβάλλονται κατά κόρον από τα ΜΜΕ και σκοπεύουν στο να διαμορφώσουν κοινή γνώμη ή απλά θολώνουν τα νερά. Οι προβληματισμοί αυτοί, αν και στο σύνολο τους απλοϊκοί, κάνουν το έργο της δικής μας προπαγάνδας δυσκολότερο γιατί κάθε φορά πριν προχωρήσουμε στην ουσία της πολιτικής μας ανάλυσης πρέπει να καθόμαστε να απαντάμε στα ίδια και στα ίδια.(πχ το ΚΚΕ δεν θέλει να κυβερνήσει, το ΚΚΕ δεν έχει πρόγραμμα, το ΚΚΕ δεν θέλει ενότητα κ.α)

–        Διαστρέβλωση και παρερμηνεία των θέσεων μας

–        Υιοθέτηση μέρος των θέσεων του ΚΚΕ από τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς, θέσεις τις οποίες όποιος μελετήσει το παρελθόν των πολιτικών χώρων που τις εκφράζουν(και αυτήν την τάση την έχει κυρίως ο Συριζα τελευταία) βλέπει ότι δεν τους χαρακτηρίζουν με την καμία. Για παράδειγμα ο Α. Τσίπρας έλεγε, ερωτώμενος για το μεταναστευτικό, ότι αιτία για την μετανάστευση είναι οι διάφοροι πόλεμοι που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες. Κοιτάζοντας όμως την μέχρι τώρα στάση του κόμματος του, θα δει ότι πολλούς από αυτούς τους πολέμους, με πιο χαρακτηριστική ίσως τη στάση του σε αυτόν της Γιουγκοσλαβίας, ο Συνασπισμός τους υποστήριξε! Τώρα τάχα τι μεσολάβησε και άλλαξε η γραμμή του;

–        Χάιδεμα αυτιών και κουκούλωμα σε όποια λαϊκή κινητοποίηση δεν απειλεί άμεσα το κατεστημένο(αγανακτισμένοι, πατατίστας, κ.α) ενώ παράλληλα προβοκάρουν η όπου μπορούν αποκρύπτουν τις δικές μας κινητοποιήσεις, ακριβώς επειδή έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τα μονοπώλια και τις αγορές(χαλυβουργοί, ναυτεργάτες, αγρότες, κινητοποιήσεις ενάντια στο χαράτσι, λαϊκές επιτροπές, αγώνες στα σωματεία και στους κλάδους, κ.α)

Τι θέλω να πω με όλα τα παραπάνω; Απλά ότι προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν τον κόσμο μακριά από το ΚΚΕ, είτε πολεμώντας το με βρώμικη προπαγάνδα και μεγάλες δόσεις πλύσεως εγκεφάλου(δεν είναι τυχαίο ότι τηλεοπτικά γίνονται πάντα οι ίδιες και οι ίδιες 5-10 αποπροσανατολιστικές ερωτήσεις στους εκπροσώπους του ΚΚΕ, τις ίδιες ερωτήσεις ακούμε από τον κόσμο και όλοι εμείς οι υποστηρικτές του. Τυχαίο; Δεν νομίζω), είτε εξαφανίζοντας το στο μέτρο του δυνατού, ώστε να παίζουν το παιχνίδι τους ανενόχλητοι.

Όλα τα παραπάνω, και για αυτό ακριβώς θεωρώ θετική την όλη διαπίστωση, συνιστούν αποδείξεις ότι αν υπάρχουν κάποιοι που τους φοβίζουν αυτοί είμαστε εμείς, για αυτό ακριβώς χρησιμοποιούν και τόσους «πόρους» για την εκστρατεία τους εναντίον μας. Επίσης δείχνουν ότι ανησυχούν πολύ για το αυξανόμενο έρεισμα που αποκτά το ΚΚΕ στην κοινωνία, και το οποίο δείχνει να χτίζεται σε γερά θεμέλια, για αυτό και επιτρέπουν/εξυπηρετούνται από τη δημιουργία τόσων αποκομμάτων αναχωμάτων, που αποσκοπούν στο να κρατήσουν τον κόσμο μαντρωμένο για όσο το δυνατόν περισσότερο στις συντηρητικές τους λογικές και μακριά από την οργανωμένη αγωνιστική δράση. Πολλά από αυτά τα αποκόμματα εμφανίζονται συχνά και με έναν υπερεπαναστατικό, στα όρια όμως του λαϊκισμού, λόγο(ποιού πήγε το μυαλό του στον Καζάκη, να σηκώσει το χέρι) , ενώ συχνά προσανατολίζουν τον κόσμο σε σπασμωδικές αυθόρμητες δράσεις, αποκομένες απο ενα ευρύτερο αγωνιστικό πλαίσιο και πρόγραμμα(βλέπε γιαουρτώματα).

Κλείνοντας να υπογραμμίσω πως όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν καινούριο φαινόμενο, απλά εξαιτίας των συνθηκών και του έργου μας που σταδιακά πιάνει τόπο, αναγκάζονται και αυτοί να εντείνουν τις προσπάθειες τους εναντίον μας και για αυτό το λόγο διαχειρίζονται κάθε μέσο και μέθοδο που έχουν στην διάθεση τους.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος

Read Full Post »

Προβληματισμοί και λύσεις, η απόφαση είναι δική σου…και δική σου…και δική σου…και δική σου…και δική σου…

Μπορεί να γίναμε για λίγο μουτζα-χεντίν, αλλά άκρη δεν βρήκαμε.

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου του Νίκου Μπογιόπουλου «Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε» και έχοντας κρατήσει τις απαραίτητες σημειώσεις, θέλω καταρχήν να σταθώ σε δυο σημεία μέσα από το βιβλίο τα οποία αντανακλούν κάποιους από τους πιο έντονους προβληματισμούς μου. Το πρώτο είναι ένα απόσπασμα από ένα έργο του Μπέρτολ Μρεχτ που βρίσκεται στην σελίδα 167 του βιβλίου, το παραθέτω ως έχει:

«Όσο πληθαίνουν εκείνοι που υποφέρουν τόσο πιο φυσικά φαίνονται τα δεινά τους./Ποιος θα εμπόδιζε να βραχούν τα ψάρια στη Θάλασσα; Και αυτοί το ίδιο που τυραννιούνται, μοιράζονται τούτη τη σκληρότητα απέναντι σε αυτούς τους ίδιους./Είναι τρομερό να βλέπεις με πόση ευκολία προσαρμόζεται ο άνθρωπος, όχι μόνο στα βάσανα των ξένων αλλά και στα δικά του./Όλοι όσοι έχουν αναλογιστεί αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, αρνιούνται να επικαλεστούν ο ένας τον οίκτο του άλλου./Αλλά είναι αναγκαίος ο οίκτος του καταπιεσμένου για τον καταπιεσμένο. Είναι του κόσμου η ελπίδα.»

 

Αυτά λοιπόν μας λέει ο Μπρεχτ και δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί, μέχρι ποιο σημείο μπορεί να αντέξει την εξαθλίωση ο άνθρωπος πριν αντιδράσει αποφασιστικά; Η πιο σωστά, μέχρι ποιο σημείο μπορεί να αντέξει μια κοινωνία το πισωγύρισμα πριν τα υποκείμενα της αντιδράσουν αποφασιστικά;

Απάντηση βέβαια δεν υπάρχει, όχι τουλάχιστον πριν δοθεί στην πράξη, μιας και τα πάντα εξαρτώνται από το που το πώς, το πότε, δηλαδή τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στην εκάστοτε κοινωνία. Ωστόσο μερικές φορές η αντοχή/ανοχή των ανθρώπων στα δεινά φτάνει σε ανησυχητικά μεγέθη. Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο απόσπασμα από το βιβλίο του Μπογιόπολου, όπου ο συγγραφέας αναφέρεται στο βιοτικό επίπεδο των Αιγύπτιων λίγο πριν ξεσπάσει η εξέγερση εναντίον του Μουμπάρακ. Παραθέτω τα σχετικά στοιχεία:

«Αντίθετα, τη στιγμή που το ντόπιο Αιγυπτιακό κεφάλαιο γιγαντώνεται, το αντίτιμο που πληρώνει ο αιγυπτιακός λαός για το γεγονός ότι ζει σε μια χώρα με αποθέματα φυσικού αερίου και με ζάμπλουτους επιχειρηματίες καταγραφόταν-τη στιγμή που ξεσηκώθηκε-ως εξής: Στην Αίγυπτο οι πραγματικοί μισθοί ήταν «παγωμένοι» για πολλά χρόνια. Ο κατώτατος μισθός δεν ξεπερνούσε τα 13 ευρώ. Ο πληθωρισμός λίγο πριν την εξέγερση έτρεχε κοντά στο 16%, οι τιμές στο κρέας και στο κοτόπουλο είχαν αυξηθεί μέσα σε λίγες μέρες από 30 μέχρι 150%. Το 40% των Αιγυπτίων ζούσε με μόλις 2 δολάρια τη μέρα και οι νέοι μέχρι 30 ετών, που αποτελούν το 60% του πληθυσμού, ήταν άνεργοι σε ποσοστό που άγγιζε τα εξωφρενικά επίπεδα του 90%. Στην Αίγυπτο των 85 εκατομμυρίων κατοίκων, που είναι η τελευταία σε κατάταξη χώρα στην περιοχή από απόψεως παιδείας και επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς το 1/3 του πληθισμού είναι αναλφάβητοι, το ίδιο το ΔΝΤ δεν δίστασε να παραδεχθεί ότι με την πολιτική που ακολουθούταν στην χώρα από το καθεστώς Μουμπάρακ, και που τη συνέχιση της μετά την εξέγερση ανέλαβε ο στρατός(πάντα με τη συνεργασία του ΔΝΤ), η ανεργία στο σύνολο του πληθυσμού μέχρι το 2020 θα έχει…τριπλασιαστεί.»(Ν. Μπογίοπουλος, Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε, σελ. 158.)   

Πριν προχωρήσω παρακάτω να προσθέσω ότι κατά την περίοδο «βασιλείας» του Μουμπάρακ ιδιωτικοποιήθηκαν περίπου 200 δημόσιοι οργανισμοί εκ των 314 που είχαν προγραμματιστεί αρχικά.(Ν. Μπογιόπουλος, στο ίδιο, σελ. 383).

Σίγουρα η Αίγυπτος δεν είναι Ελλάδα, δεν παύουν όμως να υπάρχουν μερικά κοινά σημεία, όπως είναι για παράδειγμα η έντονη τουριστική ανάπτυξη και των δυο χωρών, η επέλαση του ΔΝΤ, οι «σοσιαλιστές» ηγέτες για χρόνια στην εξουσία κ.α. Φανταστείτε, αντίστοιχα με τα όσα ακούμε εμείς εδώ για τα κρουαζιερόπλοια που θα μας φέρνουν κουβαδιές το χρήμα, τι θα έχουν ακούσει και οι άμοιροι αιγύπτιοι εργάτες προκειμένου να δεχθούν τα μέτρα και να γίνει η χώρα τους πιο ανταγωνιστική, άρα και πιο ελκυστική για τουρίστες και επενδυτές.

Το ακόμη πιο στενάχωρο για την Αίγυπτο, είναι ότι παρότι ο λαός εξεγέρθηκε, στην ουσία δεν κατάφερε και πολλά, και αυτό διότι του έλειπε η εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Έτσι δεν κατόρθωσαν να απαγκιστρωθούν από τους πραγματικούς τους δυνάστες, ενώ στην θέση των παλιών «υπαλλήλων» βρέθηκαν καινούριοι «υπάλληλοι» για να συνεχίσουν το υπηρεσιακό τους έργο μέχρι να τους σταματήσει και εκεί μια για πάντα ο λαός(αμήν και πότε).

Υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, ποιες είναι αυτές; Καταρχήν στην Ελλάδα το επίπεδο μόρφωσης/εξειδίκευσης του πληθυσμού είναι κατά πολύ ανώτερο από αυτό της Αιγύπτου, κάτι που σημαίνει ότι σε περίπτωση που χρειαστεί μπορούμε να στελεχώσουμε την βιομηχανία μας και γενικά την παραγωγή της χώρας με ικανά άτομα στις ανάλογες θέσεις. Επίσης, και αυτή είναι η πιο σημαντική διαφορά, στην Ελλάδα υπάρχει ένα δυνατό, έμπειρο, ικανό κομμουνιστικό κόμμα με ξεκάθαρες θέσεις και πρόταση λαϊκής εξουσίας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το λάβουν υπόψη τους όσο περισσότεροι μπορούν! Ότι δηλαδή αν δεν θέλουμε πρώτα να φτάσουμε στα χάλια της Αιγύπτου και ύστερα να ξεσπάσουμε την τυφλή οργή μας σε πρόσωπα και καταστάσεις που δεν είναι τίποτα άλλο από εφεδρείες του συστήματος, ένας είναι ο δρόμος.

Ένας είναι ο δρόμος και αυτό θα πρέπει να μας γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο ξεκάθαρο! Για να μην πάει χαμένος ο αγώνας της πλατείας, ούτε της δικής μας(Συντάγματος) ούτε της Ταχρίρ, πρέπει ο κόσμος να δει τα αδιέξοδα στα οποία αυτός ο αγώνας τον οδήγησε και να αναζητήσει επιτέλους μια διαφορετική, πιο οργανωμένη, πιο ξεκάθαρη, πιο ώριμη μορφή αγώνα ικανή να ανατρέψει τα δεδομένα και να φέρει πραγματικά ριζοσπαστικές, υπέρ του λαού, αλλαγές. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε, τόσο πιο καλά, όσο περισσότερο αργούμε και αδρανούμε, τόσο περισσότερο θα κρατήσει το μαρτύριο.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Άννα μην κλαίς

Στίχοι: Bertolt Brecht
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Γιάννης Κούτρας

Μιλάνε για καιρούς δοξασμένους, και πάλι
(Άννα μην κλαις)
θα γυρέψουμε βερεσέ απ’ τον μπακάλη.

Μιλάνε για του έθνους, ξανά, την τιμή
(Άννα μην κλαις)
στο ντουλάπι δεν έχει ψίχα ψωμί

Μιλάνε για νίκες που το μέλλον θα φέρει
(Άννα μην κλαις)
Εμένα δε με βάζουν στο χέρι.

Ο στρατός ξεκινά
(Άννα μην κλαις)
Σαν γυρίσω ξανά
θ’ ακολουθώ άλλες σημαίες.
Ο στρατός ξεκινά

Read Full Post »

RENT A COP

Για όσους δεν γνωρίζουν

http://www.palo.gr/cluster/articles/politikh-nea/628/?clid=4601166

Read Full Post »

Εργάτη, ο θάνατος σου πάει πολύ

Χαρούμενες εργαζόμενες της foxconn...

Με αφορμή την «αυτοκτονία διαμαρτυρίας» του συμπολίτη μας στο Σύνταγμα τις προάλλες, όπως είναι λογικό ξεκίνησε μια σειρά από συζητήσεις που είχαν ως σκοπό άλλοτε να ερμηνεύσουν και άλλοτε σκόπιμα να παρερμηνεύσουν το γεγονός. Έτσι ακούσαμε από κυβερνητικούς και τα παπαγαλάκια τους, αλλά και στα δικά μας πηγαδάκια συζητήσεων διάφορα τρελά, όπως για παράδειγμα ότι οι αιτίες για να αυτοκτονήσει κάποιος δεν είναι οικονομικές αλλά ψυχολογικές, ψυχοσωματικές και άλλα τέτοια «όμορφα». Υπονοούν δηλαδή μερικοί ότι μόνο οι τρελοί, όσοι έχουν ψυχολογικά προβλήματα και οι ασταθείς χαρακτήρες αυτοκτονούν.

Αλήθεια, ακόμα και αν είναι έτσι, πως αποκτά κάποιος ψυχολογικά προβλήματα;

Όχι πάντως από το πουθενά!

Ψυχίατρος δεν είμαι ούτε ψυχολόγος, αλλά δεν νομίζω ότι είναι και τόσο περίπλοκα τα πράγματα. Θεωρώ λοιπόν ότι οι αιτίες είναι είτε βιολογικές, δηλαδή εγκεφαλικές δυσλειτουργίες κλπ, είτε κοινωνιολογικές, με τις δεύτερες να αφορούν ασύγκριτα μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων και να επηρεάζουν ταυτόχρονα και τις πρώτες.

Όταν λοιπόν σου μειώνουν την σύνταξη στο μισό, χάνεις τη δουλειά σου εσύ ή το παιδί σου, μέσα σε όλα αυτά σου κόβουν το ρεύμα και κινδυνεύεις να σου πάρουν και το σπίτι, ε, μιας και δεν είσαι από ατσάλι, θα τα αποκτήσεις τα ψυχολογικά σου.

Και τι δηλαδή, όποιος έχει ψυχολογικά αυτοκτονεί;

Προφανώς και όχι, αυτό εξαρτάται από πολλά πράγματα, αλλά ο καθένας έχει ένα σημείο βρασμού ανάλογα με τον χαρακτήρα του, τον τρόπο που έχει μάθει να ζει και τα διάφορα στηρίγματα που διαθέτει(ή που δεν διαθέτει).

Σε περιόδους οικονομικών κρίσεων λοιπόν, τα στηρίγματα στα οποία ο καθένας μπορεί να προσφύγει μειώνονται και έτσι γινόμαστε όλοι όλο και περισσότερο εκτεθειμένοι σε αδιέξοδα που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον ακόμα και στην αυτοκτονία.

Και φυσικά οι αυτοκτονίες δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, παρόλο που στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί ανησυχητικά(40% αύξηση στο πρώτο 5μηνο του 2011[1])σε βαθμό να κατέχουμε τα πρωτεία σε ποσοστό αύξησης στην Ευρώπη, ενώ από το 2009 έως το 2011 έγιναν 1700 συνολικά επιτυχημένες και αποτυχημένες απόπειρες.[2] Τι γίνεται όμως σε άλλες περιοχές του κόσμου;

Μιας και στα πλαίσια της ανταγωνιστικότητας, όπως μας λένε, οι μισθοί μας θα φτάσουν τα επίπεδα Κίνας, ας κάνουμε ένα μικρό ταξιδάκι προς τα εκεί για να δούμε κάποια στοιχεία που σοκάρουν.

Στην κινέζικη εταιρία Foxconn, η οποία παράγει προϊόντα τεχνολογίας  για διάφορες πολυεθνικές όπως η Apple, η Sony, η Nokia και η Packard έχουν σημειωθεί από το 2009-2011, 14 αυτοκτονίες νεαρών εργαζομένων. Η αιτία είναι οι εφιαλτικές συνθήκες εργασίας, καθώς οι εργαζόμενοι δουλεύουν 12ωρο 6 μέρες την εβδομάδα κάτω από καθεστώς υπερβολικής πίεσης για 300 δολάρια τον μήνα. Η αντίδραση της Foxconn στο φαινόμενο αυτό, ήταν όχι να χαλαρώσει τις συνθήκες εργασίας, αντίθετα, ασφάλισε τα παράθυρα ώστε να μην μπορούν οι εργαζόμενοι να τα ανοίγουν και να πηδάνε ενώ παράλληλα τους έβαλε μαζί με την αίτηση πρόσληψης να δεσμεύονται ότι δεν θα αυτοκτονήσουν(!?!). Οι αυτοκτονίες όπως είναι φυσικό δεν σταμάτησαν.[3]

Κάτεργο όμως δεν είναι μόνο η Κίνα, ο χορός της εργοδοτικής ασυδοσίας που οδηγεί τους ανθρώπους να πράξουν το αδιανόητο καλά κρατεί και στην Ευρώπη, πάρτε για παράδειγμα την France Telecom.

Στη France Telecom, τα κέρδη της οποίας το 2008 ανήλθαν σε 4,5 δις ευρώ, το 2008 και το 2009 ο αριθμός των εργαζομένων της που αυτοκτόνησαν έφτασε στα 35 άτομα. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2011 αυτός ο αριθμός είχε εκτιναχθεί στο 58(για χαμένες ζωές μιλάμε μην ξεχνιόμαστε). Οι αυτόχειρες άφησαν σημειώματα που εξηγούσαν ότι οι αυτοκτονίες τους σχετιζόταν με τις τακτικές υπερεντατικοποίησης, υπερεκμετάλλευσης και ηθικής κακοποίησης των εργαζομένων από την εταιρία, προς χάριν, πάντα, της περιβόητης ανταγωνιστικότητας. Όπως έγινε γνωστό, το Σεπτέμβρη του 2010 η εταιρία εκπαίδευσε ομάδες στελεχών που σκοπό είχαν να κάνουν αφόρητη την ζωή των εργαζομένων έτσι ώστε να τους εξαναγκάσουν να παραιτηθούν. Τα σχέδια κερδοφορίας της France Telecom προέβλεπαν μείωση προσωπικού κατά 22.000, και επειδή ως δημόσια εταιρία δεν μπορούσε να τους απολύσει απευθείας, κατέφυγε σε αυτό το μέτρο άσκησης πίεσης. [4]

Ας θυμηθούμε σε αυτό το σημείο και τον δικό μας Τσαλικίδη, υπάλληλο της Voodafone, ο οποίος είχε αυτοκτονήσει τότε στο σκάνδαλο με τις υποκλοπές, αλήθεια τι έγινε με αυτήν την υπόθεση;

Έτσι λοιπόν, όπως προκύπτει από τα στοιχεία, πολλές από τις αυτοκτονίες οι οποίες σημειώνονται, σχετίζονται όχι έμμεσα, αλλά άμεσα με οικονομικούς/βιοποριστικούς/εργασιακούς λόγους. Ο αμείλικτος πόλεμος που έχουν κηρύξει οι διάφορες πολυεθνικές, και όχι μόνο, εταιρίες ενάντια στον κόσμο της εργασίας μετρά καθημερινά όλο και περισσότερα θύματα, είτε αυτά χάνουν την ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα για λόγους που όλοι ξέρουμε, είτε αποφασίζουν να βάλουν τέλος στην ζωή τους. Σε όλα αυτά, να θυμηθούμε τον ρόλο του κράτους, το οποίο χρησιμοποιείται από τους καπιταλιστές ως το βαρύ πυροβολικό το οποίο θωρακίζει τους ίδιους και απογυμνώνει τον φτωχό λαό.

Δεν πάει άλλο! Ο μόνος δρόμος που μένει είναι να τους κηρύξουμε τον πόλεμο και εμείς, να ενωθούμε εναντίον τους, μην περιμένουμε την τελευταία στιγμή, διότι θα έρθουν και άλλοι θάνατοι, και άλλες αυτοκτονίες. Εμπρός να δημιουργήσουμε το είδος εκείνο της αλληλεγγύης που δεν θα περιορίζεται στην επαιτεία αλλά θα είναι η αιχμή του δόρατος του αγώνα μας για ανατροπή του εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος. Εκείνοι μας θέλουν θύματα, εμείς ας γίνουμε ήρωες!

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(poexania)

---

[1] http://www.tovima.gr/society/article/?aid=433980

[2] http://www.skai.gr/news/greece/article/191474/dramatiki-auxisi-ton-autoktonion-stin-ellada-/

[3] Ν. Μπογιόπουλος, Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2011, σελ. 65-66.

[4] Ν. Μπογιόπουλος, στο ίδιο, σελ. 66-67.

Read Full Post »

Τρότσκι και αντεπανάσταση, μια μικρή αναφορά σε έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Μετά την επιτυχία της Οκτωβριανής επανάστασης και κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν ήταν λίγες οι προσπάθειες εχθρών των μπολσεβίκων, που έβλεπαν ότι δεν μπορούσαν πια να τους αντιμετωπίσουν σε ανοιχτή αντιπαράθεση, να εισχωρήσουν συνειδητά στο κόμμα ώστε να τους πολεμήσουν από μέσα. Άνθρωποι όπως ο Μπορίς Μπαζάνοφ, ο Γκεόργκι Σολομόν, ο Μιχαήλ Φρούνζε* και ο Αλεξάντρ Ζινόβιεφ, που μέσα από δικές τους μαρτυρίες η γραπτά τα οποία έγιναν αργότερα γνωστά, παραδέχονταν το μίσος τους  για τους μπολσεβίκους, την επανάσταση, το κόμμα, καθώς επίσης και ύπουλα τα σχέδια τους.

Παραδείγματος χάρη ο Μπαζάνοφ αναφέρει τα εξής:

«Οι μπολσεβίκοι το καταλαβαίνουν(το Κίεβο) το 1919, σπέρνοντας τον πανικό. Το να τους φώναζα κατάμουτρα την απέχθεια μου, δε θα μου είχε στοιχίσει παρά 10 σφαίρες στο κορμί. Πήρα την απόφαση. Για να σώσω την ελίτ της πόλης μου, φόρεσα το προσωπείο της κομμουνιστικής ιδεολογίας», « Ήδη από το 1920 η ανοιχτή πάλη κατά της μπολσεβίκικης μάστιγας είχε πάρει τέλος. Να την πολεμήσεις από έξω δεν ήταν πια δυνατό. Χρειαζόταν να την υπονομεύσεις από τα μέσα. Το σημαντικό είναι να εισαχθεί ένας δούρειος ίππος μέσα στο κομμουνιστικό οχυρό…» [1]

Και ο Μπαζάνοφ τα κατάφερε μια χαρά να εισαχθεί στο κομμουνιστικό οχυρό αφού διατέλεσε γραμματέας του Στάλιν από το 1923 ως το 1924, με αποτέλεσμα να παρευρεθεί σε όλες τις συνεδριάσεις του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος, ενώ μέχρι την φυγή του το 1928 κατάφερνε να υπηρετεί τον αντεπαναστατικό του σκοπό από διάφορες θέσεις μέσα στο κόμμα.[2]

Από όλους αυτούς τους αντεπαναστάτες, αν θέλουμε να ονοματίσουμε έναν ο οποίος αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα είδος διαχρονικού celebrity στα αντικομουνιστικά χρονικά, έναν άνθρωπο επιπέδου Γκορμπατσόφ τουλάχιστον, αυτός είναι ο Λέων Τρότσκι. Ο τρόπος δράσης εντός και εκτός κόμματος, η συνεχής εναντίωση του στην σοσιαλιστική οικοδόμηση όπως και αν εκφραζόταν αυτή, αλλά και οι βρωμερές μέθοδοι και συνωμοσίες των οποίον βρέθηκε να είναι υποστηρικτής ακόμα και εγκέφαλος δεν αφήνουν καθόλου χώρο αμφιβολιών για το ποιόν του και τις προθέσεις του. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.

Το 1926-27, Τρότσκι Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ συμμάχησαν υιοθετώντας τη θέση ότι η ανοικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα ήταν ανέφικτη. Αυτό βέβαια για μια χώρα η οποία βρισκόταν σε σοσιαλιστική πορεία σήμαινε την παραίτηση από κάθε προσπάθεια και την μοιραία επιστροφή στο παρελθόν. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Τρότσκι εξήγησε ότι στις αρχές του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, την ώρα που ο γερμανικός στρατός   βρισκόταν 80 χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι, ο Κλεμανσό ανέτρεψε την αδύναμη κυβέρνηση Πενλεβέ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής επίθεσης, θα μπορούσε και αυτός να κάνει το ίδιο και να καταλάβει την εξουσία με πραξικόπημα.[3]

Με τις θέσεις τις αυτές η αντιπολίτευση έχασε κάθε έρεισμα και στη διάρκεια μιας ψηφοφορίας δεν κατάφερε να συγκεντρώσει πάνω από 6.000 ψήφους στο σύνολο 725.000. Στη συνέχεια, και συγκεκριμένα στις 27/12/1927 η κεντρική επιτροπή δήλωσε ότι η αντιπολίτευση είχε συμμαχήσει με τις αντισοβιετικές δυνάμεις και διέγραψε από το κόμμα όσους υποστήριζαν αυτές τις θέσεις.[4]

Πολλοί από τους διαγραφέντες, εφόσον παραδέχθηκαν δημόσια τα λάθη τους, έγιναν ξανά δεκτοί στο κόμμα. Στην περίπτωση του Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ και Μπουχάριν(ο οποίος υποστήριζε ανοιχτά τους κουλάκους και αντιτιθόταν στην κολεκτιβοποίηση και την εκβιομηχάνιση) για την ακρίβεια, και παρότι συνωμότησαν ξανά κατά του κόμματος, το 1934 τους δόθηκε και τρίτη ευκαιρία, όντας μάλιστα καλεσμένοι και στο 17 συνέδριο που εκφώνησαν λόγους. Όσον αφορά τον Τρότσκι, αυτός συνέχισε ανοιχτά την αντιπολιτευτική του τακτική μέχρι που απελάθηκε από την Σ.Ε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ακόμα και στην εξορία σταμάτησε να λειτουργεί αντεπαναστατικά και να σαμποτάρει με κάθε τρόπο την οικοδόμηση.[5]

Όταν στις 1/12/1934 ο υπ αριθμόν δυο ηγέτης του κόμματος, ο Κίροφ, δολοφονήθηκε στο γραφείο του από ένα πρώην μέλος του κόμματος με το όνομα Λεονόντ Νικολάγιεφ, και με την συμμετοχή στην συνομωσία, όπως αποδείχθηκε αργότερα, των Ζινόβιεφ και Κάμενεφ ο Τρότσκι βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με Ράντεκ, Σοκόλνικοφ και Πρεομπραζένσκι ώστε να τους παρακινήσει σε πιο δυναμικές ενέργιες ενάντια στον Στάλιν, ενώ προσπαθούσε να φτιάξει κοινό μέτωπο των δικών του οπαδών με τους ζινοβιεφικούς καθώς επίσης και με άλλες αντιπολιτευόμενες δυνάμεις, όπως και κατάφερε.[6]

Για τον Τρότσκι, με θέση που εξέφρασε το 1935, η οικονομοπολιτική βάση του σοβιετικού καθεστώτος ήταν υγιής, αλλά αντίθετα η ηγεσία, που πρέπει να ανατραπεί, ήταν το πιο διεφθαρμένο, το πιο αντιδημοκρατικό, το πιο αντιδραστικό κομμάτι της κοινωνίας. Παράλληλα με όλα αυτά, εκφράζει την πεποίθηση ότι η Σ.Ε δεν μπορεί πια με κανένα τρόπο να επιστρέψει στο παλιό καθεστώς παρά μόνο με μια απίστευτα αιματηρή αντεπανάσταση που είναι πολύ δύσκολο να γίνει.[7] Αυτό φυσικά το υποστήριζε έτσι ώστε να δικαιολογήσει της εκ των έσω αντεπαναστάσεις ενάντια στην σοσιαλιστική οικοδόμηση όπως την αντιλαμβανόταν το Κ.Κ, τις οποίες ο ίδιος υποστήριζε και οργάνωνε, αλλά και για να απαξιώσει την δικαιολογημένη συνεχή επαγρύπνηση  και ανησυχία των στελεχών εκείνων του κόμματος που αναγνώριζαν τους κινδύνους του πισωγυρίσματος. Επίσης, εφόσον η βάση ήταν εντάξει, δεν υπήρχε λόγος για αλλαγές, έτσι αν τα λόγια του έπιαναν τόπο στην σοβιετική κοινωνία, όπως ο ίδιος ήλπιζε, τότε θα αντιστεκόταν στο πρόγραμμα του κόμματος για εκσυγχρονισμό των μέσων και των τρόπων παραγωγής, κάτι που πρακτικά εξυπηρετούσε πολλές πλευρές, όπως ήταν για παράδειγμα οι κουλάκοι.

Τώρα πως γίνεται ο κύριος εκφραστής του «σοσιαλισμός δεν γίνεται να οικοδομηθεί σε μια μόνο χώρα» να μετατραπεί σε εκφραστή του «ο σοσιαλισμός δεν έχει πια τίποτα να φοβηθεί εκτός από τον ίδιο του τον φορέα, το Κ.Κ δηλαδή» είναι πραγματικά άξιο απορίας.

Όταν μετά τη δολοφονία του Κίροφ και υπό τις υποψίες που τους βάραιναν έγιναν οι διαγραφές των συνωμοτών Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ ο Τρότσκι με ανοιχτή επιστολή του τους υποστηρίζει, λέγοντας ότι δεν είναι δυνατόν να στραφούν ενάντια στην οικοδόμηση βετεράνοι μπολσεβίκοι. Για την ακρίβεια το ίδιο έκανε για όλους τους βετεράνους που παρέκλιναν και για αυτό το λόγο διαγράφονταν, προβάλλοντας πάντα το ίδιο ιδεαλιστικό επιχείρημα. Το αστείο είναι, πως ο Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ τους οποίους αυτός υποστήριξε ως βετεράνους που δεν μπορούσαν να θέλουν το κακό της Σ.Ε είχαν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις με άλλους βετεράνους όπως ήταν ο Στάλιν, ο Κίροφ, ο Μολότοφ και άλλοι. Με λίγα λόγια το επιχείρημα του πάει άκλαυτο αφού και ο ίδιος με την στάση του, ενάντια σε βετεράνους μπολσεβίκους στρεφόταν. Άρα το αν είναι κάποιος ή δεν είναι βετεράνος μπολσεβίκος δεν μπορεί να σταθεί ως αντικειμενικό κριτήριο προθέσεων. Και φυσικά δεν είναι λίγοι εκείνοι οι βετεράνοι που μετατράπηκαν καθαρά και ξάστερα σε αποστάτες του μαρξισμού, όπως ήταν για παράδειγμα ο Κάουτσκι, ο Μαρτόφ που έγινε από τους πρωτεργάτες των μενσεβίκων και άλλοι.[8]

Για την δολοφονία του Κίροφ ο Τρότσκι, αν και δεν την υποστηρίζει ανοιχτά, είπε ότι ήταν αποτέλεσμα της διαφθοράς των στελεχών του κόμματος και της δυσφορίας που οι ίδιοι δημιούργησαν στους νέους, προτείνει μάλιστα να αντιμετωπιστούν οι συνωμότες με επιείκεια.[9]

Ο Τρότσκι αναφέρεται ολοένα και περισσότερο στην ανάγκη μιας τέταρτης επανάστασης(μετά δηλαδή από την Οκτωβριανή και τις δυο που προηγήθηκαν) για την ανατροπή του κόμματος των μπολσεβίκων, το οποίο όπως έλεγε όχι μόνο ήταν υπαίτιο για την άνοδο του ναζισμού αλλά ήταν βαθέως προσωπολατρικό και γραφειοκρατικό.[10] Δεν διστάζει δε να δηλώσει το 1934 αναφορικά με την Σ.Ε τα ακόλουθα:

«Τα τελευταία χρόνια, η σοβιετική γραφειοκρατία οικειοποιήθηκε πολλά χαρακτηριστικά του νικηφόρου φασισμού, και πιο συγκεκριμένα την κατάργηση του κομματικού ελέγχου και τη θέσπιση της αρχηγολατρείας»[11]

Ενώ σχετικά με την ανάγκη επαναστατικής ανατροπής του Στάλιν, αναφερόμενος στους δικούς του οπαδούς(του Τρότσκι) δηλώνει τα εξής.

«Στη Ρωσία κάναμε μια ένοπλη επανάσταση το 1905, μια άλλη το Φλεβάρη του 1917 και μια Τρίτη τον Οκτώβρη του 1917. Προετοιμάζουμε τώρα μια τέταρτη επανάσταση κατά των «σταλινικών». Αν τολμήσουν να αντισταθούν θα τους φερθούμε όπως φερθήκαμε το 1905 και το 1917 στους τσαρικούς και τους αστούς.» [12]

Και με αυτή του την πρόταση για αντεπανάσταση συσπειρώνει και εκφράζει όλες τις αντισοβιετικές τάσεις(ακόμα και αυτές στις οποίες υποτίθεται αντιτίθεται), από τους κουλάκους μέχρι τους τσαρικούς, όπως επίσης τους αστούς και τους αξιωματικούς των λευκών και μετατρέπεται σε αιχμή του δόρατος της αντίδρασης.[13]

Εδώ σταματάει η μικρή μου αναφορά στον Τρότσκι, έτσι ώστε να μείνει μικρή, παρόλο που σίγουρα υπάρχουν πολλά ακόμη να ειπωθούν. Αν κάτι πρέπει να μας μείνει, είναι το πόσο επίκαιρα είναι όλα τα παραπάνω διδάγματα στις μέρες μας, που τόσες δεκαετίες μετά τον θάνατο του Λέων Τρότσκι, αντιμετωπίζουμε εμείς οι κομμουνιστές παρόμοια ζητήματα τα οποία έχουν αποδειχθεί ιδιαιτέρως επικίνδυνα στο πρόσφατο παρελθόν. Ας έχουμε λοιπόν τα μάτια και τα αυτιά μας ανοιχτά για παν ενδεχόμενο.

*Αναφορικά με τον Φρονζέ, δειτε τον σύνδεσμο στο πρώτο μου σχόλιο.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

---

[1] Λούντο Μάρτενς, Μια άλλη ματιά στον Στάλιν, εκδόσεις σύγχρονη εποχή Αθήνα 2009 5^η έκδοση, μτφ. Στάθης Σφακιανούδης, σελ. 192.

[2] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 191-192.

[3] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 198-199.

[4] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 199.

[5] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 199, 201.

[6] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 203-205.

[7] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 207.

[8] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 207-208.

[9] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 209.

[10] Βέβαια ο ίδιος ο Στάλιν, που ο Τρότσκι τόσο αντιπαθούσε, έδινε όπως μας μαρτυρούν οι πηγές και τα γραπτά του συνεχή πόλεμο ενάντια στην γραφειοκρατία που αναπτυσσόταν στους κόλπους του κόμματος.

[11] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 207.

[12] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 211.

[13] Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 211.

Read Full Post »

Η υπαγωγή της βυζαντινής οικονομίας στις εμπορικές πόλεις της Ιταλίας, οι συνέπειες και η πρώτη άλωση

Ειχα κάνει παλιότερα ένα άρθρο με τον τίτλο:

Η υπαγωγή της βυζαντινής οικονομίας στις επεκτατικές βλέψεις των ανεξάρτητων ιταλικών πόλεων και οι συνέπειες αυτής.

Τελικά προέκυψε σχετικό θέμα εργασίας για τις ανάγκες του ΕΑΠ και έτσι ασχολήθηκα πιο διεξοδικά με το ζήτημα. Την συγκεκριμένη εργασία λοιπόν αποφάσισα, μιας και έκανα την αρχή με το άρθρο, να την αναρτήσω, σε περίπτωση που σε κάποιους άρεσε το πρώτο άρθρο και τους ενδιαφέρει μια πιο αναλυτική αναφορά.

Η περίοδος που θα εξετάσουμε, δηλαδή από 10^ο ως τις αρχές του 13^ου αιώνα, χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την υπαγωγή της βυζαντινής οικονομίας στον έλεγχο τον ιταλικών εμπορικών πόλεων(Βενετία, Πίζα, Γένοβα) και κυρίως της Βενετίας. Προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα που τίθεται στην εργασία πρέπει να πέσει φώς στην σχέση αυτών των πόλεων με το Βυζάντιο μέσα στην πάροδο του χρόνου, καθώς επίσης να τονιστούν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των υπό διερεύνηση κοινωνιών, με περισσότερη ίσως έμφαση στην οικονομία και το εμπόριο.

Για τις ανάγκες αυτού του εγχειρήματος θα χωριστεί η εργασία σε 4 κύρια μέρη(εκτός από την εισαγωγή και τα συμπεράσματα). Στο πρώτο μέρος θα εξεταστούν κυρίως οι συνθήκες που επικρατούσαν στην οικονομία του Βυζαντίου κατά τη διάρκεια του 10^ου και του 11^ου αιώνα. Στο δεύτερο μέρος θα αναφερθούμε στα χαρακτηριστικά της εμπορικής επέκτασης των Ιταλικών πόλεων στον Βυζαντινό χώρο ενώ στο τρίτο μέρος θα μας απασχολήσουν οι επιπτώσεις της επέκτασης αυτής για τους Βυζαντινούς. Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος πρόκειται να γίνει αναφορά στην κατάκτηση του Βυζαντίου από τους σταυροφόρους καθώς επίσης και στους λόγους εξαιτίας των οποίων έφτασαν τα πράγματα ως εκεί.

Μέρος πρώτο: Η Βυζαντινή οικονομία τον 10ο και 11ο αιώνα.

Μετά το πρώτο μισό του 10ου αιώνα και για μεγάλο μέρος του 11ου οι συνθήκες στο Βυζάντιο άρχισαν να ευνοούν ξανά την αναγέννηση της αστικής οικονομίας. Αιτίες για αυτό ήταν η έστω και προσωρινή εξασφάλιση του Βυζαντίου έναντι των διαφόρων εχθρικών γειτονικών του λαών. Στη Μικρά Ασία τα βυζαντινά στρατεύματα αναλάμβαναν την πρωτοβουλία με επιθέσεις που επρόκειτο να τα οδηγήσουν πέρα από την οροσειρά του Ταύρου, στην Κιλικία και την Συρία. Παράλληλα η Βουλγαρία έγινε πιο ειρηνική μετά τον θάνατο του τσάρου Συμεών(927) και υποτάχθηκε ολοκληρωτικά το 1018 ενώ και η ναυσιπλοΐα άρχισε να γίνεται πιο ασφαλής μετά την καταστροφή της αραβικής βάσης στην Κρήτη.[1]  Η αυξημένη ασφάλεια σήμαινε το άνοιγμα εμπορικών δρόμων, ενώ οι νεοφερμένοι στον Εύξεινο Πόντο Ρώσοι, που σύντομα θα προσηλυτιζόταν στον ορθόδοξο χριστιανισμό διευκόλυναν το μακρινό εμπόριο που θα διοχετευόταν κατευθείαν προς την Κωνσταντινούπολη.[2]

Παρόλο που οι συνθήκες ευνοούσαν την ανάπτυξη του εμπορίου και τις εμπορικές επαφές με άλλους λαούς, η αυτοκρατορική κυβέρνηση έβλεπε με καχυποψία και συντηρητισμό όλα αυτά τα νέα δεδομένα[3]. Μαθαίνουμε για παράδειγμα από πηγές της εποχής, ότι όσον αφορά την ρωσική εμπορική αποικία που είχε εγκατασταθεί στην Κωνσταντινούπολη, οι αρχές ενδιαφερόταν κυρίως να επιβλέπουν στενά τους ρώσους παρά να αποκομίζουν το μεγαλύτερο δυνατό όφελος από τις μεταξύ τους σχέσεις.[4] Υπάρχει ακόμα ένα ντοκουμέντο με το όνομα Επαρχικό Βιβλίο το οποίο χρονολογείται από την εποχή του Λέοντα ς(886-912) στο οποίο καταγράφονται οι ρυθμίσεις που θα πρέπει να επιβάλει ο έπαρχος της Κωνσταντινούπολης στις διάφορες συντεχνίες και εκεί βλέπουμε την προσπάθεια που γίνεται για να παραμείνει το εμπόριο κάτω από τον αυστηρό έλεγχο και περιορισμό ενός συντηρητικού κράτους.[5]

Βέβαια οι ευκαιρίες που παρουσιαζόταν για την βυζαντινή οικονομία, οδηγούσαν τους εμπόρους και τους υπόλοιπους επαγγελματίες στο να παραβαίνουν τους κανόνες του Επαρχικού Βιβλίου. Τα μέλη της αριστοκρατίας λόγου χάρη, παρότι απαγορευόταν να έχουν εμπορικές δραστηριότητες, επένδυαν μέρος της περιουσίας τους στην αγορά καταστημάτων που η ενοικίαση τους τους απέδιδε εισόδημα περίπου 5%.[6]

Οι επαγγελματίες άρχισαν σταδιακά να αποκτούν πλούτο και εξουσία, ενώ προφανώς είχαν έρεισμα και επιρροή στην κοινωνία έτσι ώστε σταδιακά ακόμα και οι αυτοκράτορες εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τη στήριξη τους. Ο Μιχαήλ Ε’ για παράδειγμα, σε μια προσπάθεια να κρατηθεί στον θρόνο που σφετερίστηκε από την αυτοκράτειρα Ζωή(1042) αποπειράθηκε να πάρει το «μόρφωμα» των επαγγελματιών με το μέρος του γεμίζοντας τους τιμές. Εκείνοι όμως επειδή ήταν προσκολλημένοι στην νόμιμη δυναστεία πολιόρκησαν το παλάτι και τον εκθρόνισαν. Ο διάδοχος του, Κωνσταντίνος Θ’ «δέχθηκε στην συγκλητική τάξη σχεδόν όλο τον όχλο της αγοράς», όπως γράφει απρόθυμα ο Ψελλός. Αργότερα, αυτοκράτορες όπως ο Ισαάκιος Κομνηνός(1057) και Νικηφόρος Βοτανειάτης(1078)  κατέκτησαν τον θρόνο με την στήριξη των εμπόρων και των συντεχνιών ενώ ο Κωνσταντίνος Ι’(1059-1067) έφτασε στο σημείο να καταργήσει κάθε διάκριση ανάμεσα στους συγκλητικούς και τους απλούς πολίτες ενώ έδωσε σε τεχνίτες υψηλά αξιώματα.[7]

Η επέκταση της αυτοκρατορίας στα «ιδανικά» σύνορα, δηλαδή από την μια ως τον Δούναβη και από την άλλη ως τον Ευφράτη, καθώς επίσης και η σχετική ηρεμία όσον αφορούσε τις εξωτερικές απειλές έδωσαν όπως είπαμε σχετική ώθηση στους έμπορους και τους επαγγελματίες, όμως από την άλλη είχε ως αποτέλεσμα την εξασθένιση τους βυζαντινού στρατού. Τα θέματα και οι θεματικοί στρατοί άρχισαν να διαλύονται ενώ η στρατιωτική διοίκηση συγκεντρωνόταν στα χέρια των δύο δομεστίκων[8] των σχολών , ένας για την Ανατολή και ένας για την Δύση, κάτι που θύμιζε το σύστημα της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Παράλληλα η κατοχή κτημάτων υπό τον όρο της στρατιωτικής υπηρεσίας καταργήθηκε αλλά και η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία έγινε εξαγοράσιμη, με τα χρήματα της εξαγοράς να πηγαίνουν στην πρόσληψη μισθοφόρων.[9]

Μέρος δεύτερο: Η οικονομική επέκταση των ιταλικών πόλεων.

Δύο παράγοντες έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο θα λέγαμε στην επέκταση των ιταλικών εμπορικών πόλεων στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Από τη μια είχε μεγάλη σημασία η οικονομική ανάπτυξη της Δύσης και το άνοιγμα εκεί νέων αγορών σε συνδυασμό με την αποκατάσταση της ασφάλειας στην Αδριατική και την Δυτική μεσόγειο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να ευνοηθεί το θαλάσσιο εμπόριο. Από την άλλη η πόρτα στους Ιταλούς εμπόρους που έψαχναν χώρο να επεκταθούν, άνοιξε από τους ίδιους τους βυζαντινούς αυτοκράτορες όταν εκείνοι για διάφορους λόγους άρχισαν να τους παραχωρούν διάφορα εμπορικά προνόμια, στους Βενετούς αρχικά, και αργότερα στους Πισανούς και τους Γενουάτες.[10]

Η Βενετία ήταν η πρώτη πόλη που επιδόθηκε στο θαλάσσιο εμπόριο και κατ επέκταση η πρώτη που απέκτησε εμπορικά προνόμια στον Βυζαντινό χώρο, τόσο εξαιτίας της θέσης της όσο και εξαιτίας της αρχικά σχέσης υποτέλειας και αργότερα συμμαχίας[11] με την Βυζαντινή αυτοκρατορία.  Από το 992 κιόλας, ο Βασίλειος Β’ με ένα χρυσόβουλο μείωσε σε δύο χρυσά νομίσματα τον φόρο που πλήρωναν οι Βενετοί στην Αβύδο, στο δρόμο τους προς την Κωνσταντινούπολη ενώ μόνο ο λογοθέτης του δρόμου[12], και όχι άλλοι αξιωματούχοι, είχε δικαίωμα να κάνει έλεγχο στα βενετικά πλοία. Την εποχή εκείνοι οι Βενετοί ασχολούταν κυρίως με το διαμετακομιστικό εμπόριο και αγόραζαν από την πόλη πολύτιμα υφάσματα όπως και άλλα είδη πολυτελείας από την Ανατολή.[13]

Μέχρι την εποχή του Αλέξιου Α’ η παρουσία των Βενετών εμπόρων στην βυζαντινή επικράτεια δεν ήταν τόσο έντονη ούτε και είχε γίνει ακόμη τόσο βλαβερή για την ντόπια οικονομία, το χρυσόβουλο όμως που υπογράφηκε το 1082 άνοιξε την Κερκόπορτα για την οικονομική εισβολή των εμπορικών ιταλικών πόλεων. Ο Αλέξιος αναγκάστηκε να παραχωρήσει μια σειρά από προνόμια στους Βενετούς με αντάλλαγμα αυτοί να τον βοηθήσουν με τον στόλο τους να αποκρούσει την νορμανδική απειλή.[14] Εδώ βλέπουμε την μεγάλη σημασία που έπαιξε η αποδιοργάνωση και αποδυνάμωση του βυζαντινού στρατού, που δεν επαρκούσε για να διαφυλάξει τα σύνορα της αυτοκρατορίας.

Εκτός από τους τίτλους τους οποίους έλαβαν ο Δόγης(ανώτατος άρχοντας της Βενετίας) και ο πατριάρχης(καθώς και τα χρηματικά ποσά που αντιστοιχούσαν σε αυτούς τους τίτλους) ως αντάλλαγμα τους δόθηκαν οι κτίσεις των Αμαλφηνών στην Κωνσταντινούπολη μαζί με μια περιοχή για να κατοικούν. Τώρα όσον αφορά τα εμπορικά προνόμια οι Βενετοί έμποροι εξασφάλισαν το δικαίωμα να εμπορεύονται σε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλονίκης, Θράκης, Μικράς Ασίας και βόρειας Συρίας. Οι Βυζαντινοί κράτησαν το μονοπώλιο μόνο στην περιοχή του Εύξεινου πόντου που ήταν σημαντική για την τροφοδοσία της Κωνσταντινούπολης. Επίσης απαλλάχθηκαν από αρκετούς δασμούς όπου όλοι οι άλλοι δυτικοί έμποροι όφειλαν να πληρώνουν, αποκτώντας έτσι ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων.[15]

Τον δρόμο της Βενετίας ακολούθησε η Πίζα, η οποία έλαβε και αυτή προνόμια το 1111 με ανάλογο χρυσόβουλο. Αυτά τα προνόμια αποσπάστηκαν εκβιαστικά, αφού Πισάτες και Γενουάτες εξαπέλυαν επιθέσεις στα βυζαντινά παράλια, έτσι το χρυσόβουλο τους παραχωρήθηκε με όρο να σταματήσουν για πάντα αυτές τις επιθέσεις. Κατάφεραν και εκείνοι να πάρουν «σκάλα», σπίτια και μαγαζιά στην Κωνσταντινούπολη καθώς και να πετύχουν μειωμένους δασμούς και ελαχιστοποίηση των ελέγχων.[16]

Αν και έγιναν προσπάθειες από αυτοκράτορες όπως ο Ιωάννης Β’ Κομνηνός να απαλλαγεί η αυτοκρατορία από τους Βενετούς αρνούμενος το 1119 να επικυρώσει το χρυσόβουλο του 1082, έπεσαν στο κενό, αφού ο ίδιος αυτοκράτορας αποδυνάμωσε τον βυζαντινό στόλο, με αποτέλεσμα οι Βενετοί να τον αναγκάσουν με επιθέσεις στα παράλια να ξαναδεχθεί τους επαχθής όρους τους. Αργότερα έγιναν προσπάθειες να ξαναδημιουργηθεί ο Βυζαντινός στόλος από τον Μανουήλ Α΄ όμως η νορμανδική επίθεση του 1147-1149 τον έστειλε και εκείνον στο κατώφλι των Ενετών. Επί της εποχής τόσο τα προνόμια, όσο και οι ιταλικές πόλεις στις οποίες αυτά παρέχονταν, αυξήθηκαν, ενώ προστέθηκε σε αυτές και η Γένοβα.[17]

Μέρος τρίτο: Οι επιπτώσεις της οικονομικής επέκτασης των ιταλικών πόλεων και οι αντιδράσεις των Βυζαντινών.

Το χρυσόβουλο που υπογράφηκε το 1082 έδωσε σημαντική ώθηση στην βενετική οικονομία και κίνητρο για εμπορική δραστηριότητα στους Βενετούς. Μέχρι τον 12^ο αιώνα όλο και περισσότεροι Βενετοί άρχιζαν να ασχολούνται με το εμπόριο με αποτέλεσμα το εμπορικό κεφάλαιο να μεγαλώνει, τα πλοία να εκσυγχρονίζονται και να προσελκύονται όλο και περισσότερες επενδύσεις.[18]Οι Βενετοί έμποροι εξαπλώθηκαν σε όλη την επικράτεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας ενώ μη αρκούμενοι στο διαμετακομιστικό εμπόριο κατάφεραν να πάρουν στα χέρια τους τελικά και το εσωτερικό. Κύριο προϊόν για το εσωτερικό εμπόριο ήταν το λάδι το οποίο ανταλλασσόταν με άλλα προϊόντα και κέντρα  αυτού ο Αλμυρός ή Θήβα και η Σπάρτη, πόλεις που τις χρησιμοποιούσαν και ως εμπορικά ορμητήρια προς την υπόλοιπη αυτοκρατορία.[19]

Για την Γένοβα και την Πίζα το εσωτερικό εμπόριο στην Κωνσταντινούπολη έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο μιας και αυτές τις πόλεις τις ενδιέφερε περισσότερο η Δυτική Μεσόγειος. Συγκεκριμένα για την Γένοβα γνωρίζουμε ότι η Ανατολική μεσόγειος ερχόταν στην τρίτη θέση ενδιαφέροντος, μετά από την Αίγυπτο και τα κράτη τα οποία είχαν ιδρύσει οι Σταυροφόροι. Παρόλα αυτά είχαν και εκείνοι παρουσία ενώ συχνά υπήρχε μεταξύ τους έντονος ανταγωνισμός, όπως ήταν η περίπτωση που οι Γενουάτες κατάφεραν να ξεπεράσουν το 1171 τους Βενετούς στο εμπόριο υφασμάτων στην Κωνσταντινούπολη. Δεν ήταν άλλωστε και λίγες οι φορές που τόσο οι Βενετοί όσο και οι Πισάτες επιτέθηκαν ενάντια στην συνοικία των Γενουατών στην Κωνσταντινούπολη, όπως έγινε το 1162 και το 1171.[20]

Όπως είναι λογικό να συμπεράνει κάποιος έχοντας διαβάσει τα παραπάνω, με την επικράτηση των Ιταλών εμπόρων στο εσωτερικό εμπόριο της αυτοκρατορίας, οι ντόπιοι έμποροι και τεχνίτες βρέθηκαν εξαρτημένοι και σε δεινή θέση, κάτι που είχε το ανάλογο αντίχτυπο στην ντόπια οικονομία και κατ επέκταση στην κοινωνία. Η δυσχέρεια των Βυζαντινών υπηκόων για την κατάντια της οικονομίας τους και τον ολοένα αυξανόμενο πλούτο των ιταλών εμπόρων μετατράπηκε με τον καιρό σε μίσος κάτι που συχνά εκφραζόταν με βιαιοπραγίες.

Την περίοδο 1171 – 1185 οι σχέσεις ανάμεσα στους Βυζαντινούς και τους Λατίνους ήταν τεταμένες. Το 1171 ο δόγης της Βενετίας απαγόρευσε το εμπόριο με το Βυζάντιο και οι Βενετοί επιτέθηκαν ξανά στους Γενουάτες.[21] Όταν ο Μανουήλ Α’ ζήτησε από τους Βενετούς να επανορθώσουν και εκείνοι αρνήθηκαν, έδωσε εντολή να συλληφθούν οι Βενετοί έμποροι που ζούσαν στις βυζαντινές πόλεις, όπως και έγινε, ενώ κατασχέθηκαν και οι περιουσίες τους. Επί βασιλείας του Ανδρόνικου Α’ έγιναν προσπάθειες να αποκατασταθούν οι σχέσεις με τους Βενετούς ενω ο ίδιος υποσχέθηκε να τους αποζημιώσει για τις καταστροφές, έστειλε μάλιστα και την πρώτη δόση της αποζημίωσης. Τελικά η απέχθεια για τους Λατίνους που ολοένα μεγάλωνε, οδήγησε τους κάτοικους της Κωνσταντινούπολης να επιτεθούν το 1182 ενάντια στις συνοικίες των Ιταλών, αλλά και ο ίδιος ο Ανδρόνικος τους εναντιώθηκε, αφού οι Βενετοί υποστήριξαν τον πρωτοσέβαστο Αλέξιο στην προσπάθεια του να καταλάβει τον θρόνο. Κυρίως από την σφαγή επλήγησαν οι Πιζανοί και οι Γενουάτες, αφού οι περισσότεροι και ισχυρότεροι Βενετοί είχαν εγκαταλείψει την πόλη όταν είχαν γίνει οι διωγμοί εναντίον τους από τον Μανουήλ Α’.[22]

Οι σχέσεις αποκαταστάθηκαν σταδιακά με την άνοδο στον θρόνο της δυναστείας των Αγγέλων. Ο Ισαάκιος Άγγελος έστειλε και αυτός χρήματα στην Βενετία για αποζημίωση ενώ δόθηκε καινούργιο χρυσόβουλο το 1187. Επίσης το 1192 επικυρώθηκαν και αυξήθηκαν τα προνόμια της Πίζας και της Γένοβας.[23]

Μέρος Τέταρτο: Η άλωση του Βυζαντίου από την τέταρτη σταυροφορία.

Οι Ιταλοί είχαν καταφέρει τελικά να γαντζωθούν για τα καλά απάνω στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις της βυζαντινής οικονομίας που την καθιστούσαν καθυστερημένη και συντηρητική(σε σχέση με την προοδευτική οικονομία των ιταλικών πόλεων) αλλά και την αποδυνάμωση  του Βυζαντινού στρατού και στόλου, κατάφεραν να στηρίξουν την δική τους ανάπτυξη στην αφαίμαξη των Βυζαντινών.

Όσο οι Βυζαντινοί είχαν την ανάγκη του Βενετικού στόλου, τόσο ήταν εξαρτημένοι από αυτούς. Οι Βενετοί βέβαια μαζί με τις υπόλοιπες Ιταλικές πόλεις, αν και παρείχαν την απαιτούμενη στρατιωτική βοήθεια, «βάραιναν» και αποδυνάμωναν όλο και περισσότερο την βυζαντινή οικονομία, ενώ όταν γινόταν από τους βυζαντινούς απόπειρα απεξάρτησης, τότε οι Λατίνοι επιτιθόταν εναντίον των βυζαντινών ακτών για να τους αναγκάσουν να τους επιστρέψουν/ενισχύσουν τα όποια εμπορικά προνόμια.

Το τέλος αυτής της επίπονης, για τους Βυζαντινούς, διαδρομής, σηματοδοτήθηκε από την τέταρτη σταυροφορία και το πέρασμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας κάτω από δυτική, και κυρίως Βενετική, κυριαρχία.

Την σταυροφορία την διοργανώνει ο Πάπας Ιννοκέντιος  ΄Γ(1198-1216) και σε αυτή δεν συμμετέχουν Δυτικοευρωπαίοι ηγεμόνες όπως στις δυο προηγούμενες ,αλλά βαρώνοι πολέμαρχοι που είχαν διακριθεί στις παλιότερες εκστρατείες. Οι επιδρομείς απευθύνονται στους Βενετούς προκειμένου να τους μεταφέρουν από την θάλασσα στον προορισμό τους, που αρχικά δεν είναι η Κωνσταντινούπολη αλλά η Ιερουσαλήμ. Τελικά εμφανίζεται ως από μηχανής θεός(για τις επιδιώξεις των Βενετών) ο Βυζαντινός πρίγκιπας, γιός του Ισαάκιου ΄Β Αλέξιος, που ζητά στρατιωτική βοήθεια για να κατακτήσει τον θρόνο που έχει σφετεριστεί ο θείος του Αλέξιος ΄Γ.[24]

Με προτροπή των Βενετών, υπό τον Δόγη Ερρίκο Δάνδολο(1192-1205), αποφασίζεται οι σταυροφόροι να μην πάνε στους άγιους τόπους αλλά να ξεκινήσουν τις κατακτήσεις τους από την χριστιανική πόλη Ζάρα της Δαλματίας, που είχε αποστατήσει από τον εμπορικό έλεγχο των Βενετών. Η Ζάρα κατακτάται και λεηλατείται το 1202 και εν συνεχεία ο Δάνδολος διαπραγματεύεται τους όρους της συμφωνίας με τον Αλέξιο όπου γίνεται αποδεκτό το αίτημα του για βοήθεια, αλλά με δυσβάσταχτο(ή πιο σωστά αβάσταχτο) αντάλλαγμα.[25] Ο Αλέξιος όχι μόνο δέχθηκε να υποτάξει το πατριαρχείο στην Ρώμη(μια χρόνια επιδίωξη του Πάπα) αλλά και να πληρώσει ένα τεράστιο χρηματικό ποσό στους σταυροφόρους όταν εκείνοι θα του παρέδιδαν την εξουσία.[26]

Οι δυτικοί δεν δυσκολεύτηκαν να κατακτήσουν το αποδυναμωμένο κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας  και ο Ισαάκιος αποκαθιστάται στον θρόνο μαζί με τον γιό του Αλέξιο, που όμως δεν έδειχνε να μπορεί να κρατήσει την υπόσχεση του στους δυτικούς. Η αυτοκρατορία διασπάται, αλλά ο σύμμαχος και συγγενής του Αλέξου Γ΄, Αλέξιος Δούκας Μούρτζουφλος κατορθώνει να ανακαταλάβει την Πόλη. Οι σταυροφόροι , που έχουν από προηγουμένως κανονίσει πως να μοιράσουν μεταξύ τους τα εδάφη της αυτοκρατορίας[27], επιτίθενται ξανά και παρά την καλύτερα συντονισμένη άμυνα κερδίζουν την πολιορκία στις 13/4/1204 και εισβάλουν στην Πόλη εφόσον ο Μούρτζουφλος όχι δεν θέλει, αλλά δεν είναι δυνατόν να τους δώσει τα με τον γιό του Ισαάκιου συμφωνημένα χρήματα που δεν υπήρχαν ούτε για αστείο στα ταμεία του κράτους.[28]

Ένας από τους βασικούς παράγοντες που διευκόλυναν τους Λατίνους, τόσο στην οικονομική όσο και στην στρατιωτική κατάκτηση του Βυζαντίου ήταν η συνεχής εσωτερική διαμάχη μεταξύ της φεουδαρχικής αριστοκρατίας και της συγκεντρωτικής εξουσίας. Μια διαμάχη της οποίας οι συνέπειες αντανακλούνταν στην οικονομία και στην κοινωνία και συνεπικουρούσαν στην εξαθλίωση των υπηκόων της αυτοκρατορίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο λαός υποδεχόταν τους Λατίνους κατακτητές ως σωτήρες, και αυτό διότι υπήρχε μεγάλη δυσαρέσκεια απέναντι στους Βυζαντινούς άρχοντες οι οποίοι, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, για να συγκρατήσουν τα εισοδήματα τους αύξαναν συνεχώς την φορολογία και νόθευαν το νόμισμα.[29]

Οι Λατίνοι εξάπλωσαν την κυριαρχία τους σε μεγάλο μέρος των Βυζαντινών εδαφών και ίδρυσαν κράτη με επικεφαλής διάφορες προσωπικότητες που διακρίθηκαν στην Δ’ σταυροφορία. Τα κράτη αυτά οργανώθηκαν κατά τα φεουδαρχικά πρότυπα, αλλά όπου ήταν αυτό δυνατό, εισήχθηκαν οι δυτικοί θεσμοί.[30]

Συμπεράσματα

Θα έλεγε κανείς ότι όσον αφορά τις ιταλικές πόλεις και ιδιαίτερα την Βενετία η ανάπτυξη τους σε μεγάλο βαθμό υποβοηθήθηκε από την υπαγωγή της βυζαντινής οικονομίας κάτω από τον έλεγχο τους. Αυτό έγινε δυνατό αφενός επειδή στις πόλεις αυτές προηγήθηκαν κάποιες διαδικασίες που προώθησαν αυτού του είδους την ανάπτυξη και αφετέρου επειδή εξαιτίας των ειδικών χαρακτηριστικών της η βυζαντινή οικονομία ήταν δύσκολο να αποδράσει από το παρελθόν της και να εξελιχθεί με τους ίδιους ρυθμούς. Παρόλο λοιπόν που άρχισε να διαφαίνεται μια ανάκαμψη του βυζαντινού εμπορίου και των επαγγελμάτων στις αρχές του 10 αιώνα, αυτή ανακόπτεται από την βίαιη οικονομική επέμβαση των Βενετών.

Εξαιτίας της στρατιωτικής εξάρτησης του Βυζαντίου από τον πανίσχυρο Βενετικό στόλο ήταν δύσκολο να το Βυζάντιο απεμπλακεί από την κυριαρχία τους, και ήταν ακόμη πιο δύσκολο να ανταπεξέλθει όσο η οικονομία του συνέχιζε να μαραζώνει. Την κατάσταση, για τους βυζαντινούς, την χειροτέρευαν οι εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των «εραστών» του θρόνου, αλλά και των διαφόρων κοινωνικών τάξεων(όπως ήταν η φεουδαρχική αριστοκρατία) για ενίσχυση της θέσεως τους.

Όσο η οικονομία αδυνάτιζε τόσο επιδεινωνόταν τα πράγματα για τους υπηκόους της αυτοκρατορίας. Το υπερβολικά χαμηλό επίπεδο ζωής τους συνεισέφερε στην πολιτική αστάθεια και στις εσωτερικές διαμάχες, τόσο ενάντια στους Λατίνους έμπορους που αντίθετα με τον λαό ζούσαν πλουσιοπάροχα, όσο και ενάντια στους βυζαντινούς αξιωματούχους που δεν μπορούσαν να δώσουν λύση.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η κατάκτηση από τους σταυροφόρους της τέταρτης σταυροφορίας ήρθε ως φυσικό αποτέλεσμα μιας σταθερής παρακμής που κράτησε πάνω από έναν αιώνα.

Με λίγα λόγια, και για να απαντήσουμε στο αρχικό ερώτημα της εργασίας, η σχέση μεταξύ του Βυζαντίου και των Ιταλικών πόλεων ήταν μια σχέση αντιστρόφου ανάλογης ωφέλειας, δηλαδή ότι έχανε το Βυζάντιο το επωφελούταν οι Ιταλικές πόλεις, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του πρώτου και την ανάδειξη των δεύτερων σε κυρίαρχη οικονομική και στρατιωτική δύναμη της εποχής. Από την άλλη κανείς δεν ξέρει για πόσο καιρό θα άντεχε το Βυζάντιο τις διάφορες πολεμικές προκλήσεις χωρίς την υποστήριξη του Βενετικού στόλου, από τη στιγμή που ο δικός του στρατός δεν μπορούσε να ανταποκριθεί σε αυτές. Υπό αυτή την έννοια, η κατάρρευση της παραπαίουσας Βυζαντινής αυτοκρατορίας ίσως ήταν απλά ζήτημα χρόνου και πιθανότατα να είχε έρθει νωρίτερα χωρίς την παρέμβαση των Λατίνων.

---

[1] Cyril Mango, Βυζάντιο. Η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, μτφ. Δημ. Τσουγκαράκης, Αθήνα 2002, σελ. 70.

[2] Mango, στο ίδιο, σελ. 71

[3] Για τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες η αυξανόμενη δύναμη της τάξης των εμπόρων σήμαινε ίσως απώλεια μέρους της δικής τους συγκεντρωτικής εξουσίας.

[4] Mango, στο ίδιο, σελ. 71

[5] Mango, στο ίδιο, σελ. 71-72

[6] Mango, στο ίδιο, σελ. 72-73

[7] Mango, στο ίδιο, σελ. 73-74.

[8] «Ο μέγας δομέστικος ήταν το υψηλότερο στρατιωτικό αξίωμα στην ύστερη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Κατά τον 9ο αιώνα, ο δομέστικος των σχολών, από απλός διοικητής του τάγματος των Σχολών γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός, ώσπου από τις αρχές του 10ο αιώνα θεωρείται ως το πρεσβύτερο στρατιωτικό αξίωμα της αυτοκρατορίας, ξεπερνώντας τον στρατηγό των Ανατολικών.[…] Τον 12ο αιώνα συχνά υπήρχαν δύο δομέστικοι, της Ανατολής και της Δύσεως, κατά το πρότυπο των δομεστίκων των σχολών.»(http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82_%CE%94%CE%BF%CE%BC%CE%AD%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82)

[9] Mango, στο ίδιο, σελ. 73.

[10] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Θ΄, Αθήνα 1980, σελ. 62.

[11] Από τα τέλη του 10^ου αιώνα.

[12] «Ανώτερο στέλεχος της αυτοκρατορικής διοίκησης με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Ήταν υπεύθυνος για τη συντήρηση του οδικού δικτύου, την υπηρεσία του αυτοκρατορικού ταχυδρομείου και ως ένα βαθμό για τις εξωτερικές σχέσεις της αυτοκρατορίας. Η οργάνωση τελετών, η προστασία του αυτοκράτορα, η συλλογή πληροφοριών και η υποδοχή ξένων αποστολών ήταν επίσης στα καθήκοντά του.»(http://asiaminor.ehw.gr/forms/flemmaAdds.aspx?Mode=Glossary&paramid=4478&boithimata_State=&kefalaia_State=)

[13] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 62.

[14] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 62.

[15] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 62.

[16] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 62.

[17] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 62 – 63.

[18] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 64.

[19] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 64.

[20] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 63,65.

[21] Μήλον της έριδος προφανώς για αυτό ήταν η ραγδαία επέκταση των Γενουατών και η πρωτοκαθεδρία που αυτοί απέσπασαν από τους Βενετούς στο εμπόριο υφασμάτων

[22] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 63.

[23] Ιστορία Ελληνικού Έθνους, σελ. 63.

[24] Τηλέμαχος Κ. Λουγγής, Επισκόπηση Βυζαντινής Ιστορίας, Α’ Τόμος(324-1204), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1998, σελ. 334.

[25] Λουγγής, στο ίδιο, σελ. 335.

[26]http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AD%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B7_%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1#.CE.88.CE.BD.CE.B1.CF.81.CE.BE.CE.B7_.CF.84.CE.B7.CF.82_.CE.A3.CF.8

[27] Λουγγής, στο ίδιο, σελ. 336.

[28] Λουγγής, στο ίδιο, σελ. 336-337.

[29] Τηλέμαχος Κ. Λουγγής, Επισκόπηση Βυζαντινής Ιστορίας, Β’ Τόμος(1204-1453), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2011, σελ. 19-20.

[30] Λούγγης, ο.π, σελ. 20.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »