Χαρές και πανηγύρια

Χαρές και πανηγύρια κάνουν λέει για τον θάνατο του Φιντέλ οι κουβανοί που βρίσκονται στις ΗΠΑ. Δεν καταλαβαίνουν τα κακόμοιρα ότι ο μόνος λόγος που οι ΗΠΑ τους είχαν σε ευμένεια είναι επειδή τους ήθελαν ως «αντιπολίτευση» απέναντι στη σοσιαλιστική Κούβα. Άμα η Κούβα πάψει να είναι σοσιαλιστική -κάτι που επιθυμούν οι πανηγυριτζήδες- οι ΗΠΑ δεν θα τους έχουν ανάγκη και καλό θα ήταν να προσέχουν μην εκπέσουν στην κατηγορία των «μεξικάνων» στα μάτια του νέου προέδρου.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Η εμπορευματοποίηση των γιορτών και οι γιορτές της εμπορευματοποίησης

Δεν θα έλεγα ότι είμαι σε θέση να κάνω μια ιστορική αναδρομή στο φαινόμενο της εμπορευματοποίησης διαφόρων εορταστικών εκδηλώσεων και εθίμων της ανθρώπινης κοινωνίας, θα στοιχημάτιζα όμως ότι η σχέση αυτή είναι τόσο αρχαία όσο το ίδιο το εμπόριο. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πόσο παλιός είναι ο θεσμός της εμποροπανήγυρης, αλλά και πόσο διαδεδομένη ήταν τον μεσαίωνα η εμπορική εκμετάλλευση –από την πλευρά της εκκλησίας και των μοναστηριών(και λοιπών παρατρεχάμενων)- διαφόρων λειψάνων αγίων, κομματιών τιμίου ξύλου, ευλογημένων φυλαχτών, κ.α.

Στην καπιταλιστική εποχή, που το εμπόριο έχει μπει χωρίς αμφιβολία στο προσκήνιο, πέρα από την αύξηση της σε όγκο, η εν λόγω σχέση έχει συσφιχθεί σε τέτοιο βαθμό που θα λέγαμε ότι το εμπόριο και οι διάφοροι επετειακοί εορτασμοί έχουν αποκτήσει αλληλεξάρτηση συμβιωτική. Οι πολυεθνικές θεωρούν την περίοδο των Χριστουγέννων ως χρυσοφόρα, και στα πλαίσια αυτής επενδύουν στην διαφήμιση, σε ειδικές κυκλοφορίες προϊόντων, σε εφοδιασμό των καταστημάτων, σε αύξηση του πλάνου παραγωγής, κλπ. Αντίστοιχες τέτοιου είδους επέτειοι είναι η γιορτή του αγίου Βαλεντίνου, το Χάλοουιν, η μέρα της γυναίκας, η πρωτομαγιά[1] κ.α.

Έχουν περάσει μόλις τρείς μέρες από το προηγούμενο μου άρθρο που μιλούσε για τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό, και το πως, στη χώρα μας αλλά και αλλού αντιγράφονται τα αμερικάνικα έθιμα. Χθες λοιπόν, σε μια παρέα φίλων, έπεσε στο τραπέζι το ζήτημα της «Μαύρης Παρασκευής», για το οποίο κάτι είχε πάρει το αυτί μου αλλά δεν του είχα δώσει και πολύ σημασία. Η «Μαύρη Παρασκευή» είναι ένα ακόμη εισαγόμενο από την Αμερική έθιμο, το οποίο σηματοδοτεί την έναρξη των χριστουγεννιάτικων αγορών. Στα πλαίσια αυτής, κάποια καταστήματα –κυρίως αλυσίδες ή συγκροτήματα πολυκαταστημάτων- ανοίγουν από τα αχάραχτα κάνοντας ειδικές προσφορές στους πελάτες μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων τους. Στο αμέρικα παρατηρείται το φαινόμενο να στοιβάζονται πλήθη κόσμου έξω από τα καταστήματα, περιμένοντας τα να ανοίξουν, προκειμένου να προλάβουν να αγοράσουν σε προσφορά το προϊόν που επιθυμούν. Η εικόνα που παρουσιάζει ο κόσμος που στοιβάζεται έξω από τα μαγαζιά, είναι τέτοια, που ομοιάζει με τη ταινία τρόμου του George Romero “Dawn of the dead”, η οποία είχε φτιαχτεί ακριβώς για να σατιρίσει το φαινόμενο του υπερκαταναλωτισμού παρομοιάζοντας τους ανθρώπους με ζόμπι που κάνουν επιδρομή στα διάφορα mall.

Αριστερά η πραγματικότητα, δεξιά η ταινία. Η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι ότι σε αυτήν την περίπτωση η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία του καλλιτέχνη.

Τα βήματα προς την απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων και του ωραρίου εργασίας, άνοιξαν το δρόμο για την υιοθέτηση τέτοιων εθίμων και στη χώρα μας. Και δεν είναι μόνο οι «μαύρες παρασκευές» αλλά και η Κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων, και οι «λευκές νύχτες», που και σε αυτές το ωράριο γίνεται λάστιχο, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να αναγκάζονται να κάνουν ολονυχτίες πίσω από τις ταμειακές και ανάμεσα στα ράφια. Δεν γνωρίζω άμα οι «λευκές νύχτες» είναι και αυτές εισαγόμενο έθιμο, πάντως στη χώρα μας παίρνουν χαρακτήρα πανηγυριού, αφού οι δήμοι καλούν συγκροτήματα, στολίζουν τους εμπορικούς δρόμους, διαφημίζουν το γεγονός κ.α. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε φτάσει πλέον στο τρελό σημείο όχι να εμπορευματοποιούνται οι γιορτές αλλά να γιορτάζονται οι εμπορευματοποιήσεις! Δηλαδή πίσω από τις «λευκές νύχτες» για παράδειγμα, δεν υπάρχει κάποιο πολιτισμικό ή θρησκευτικό έθιμο, αλλά τείνει να γίνει έθιμο προς εορτασμό, η εμπορευματοποίηση αυτή καθ’ αυτή(εμπορευματοποίηση για την εμπορευματοποίηση, πως λέμε τέχνη για την τέχνη). Δεν θα αναλύσω περαιτέρω τις φιλοσοφικές προεκτάσεις όλου αυτού του φαινομένου, θα αναφερθώ όμως σε κάποιες αμιγώς πρακτικές.

Καταρχήν, αν για κάποιο ΚΎΡΙΟ λόγο γίνεται όλο αυτό στην Ελλάδα, είναι για να αναπτυχθεί και στη χώρα μας –ή τέλοσπάντων να προωθηθεί ακόμη περισσότερο- η κουλτούρα να ψωνίζει ο κόσμος από πολυκαταστήματα τύπου mall και από αλυσίδες καταστημάτων γενικότερα. Πολλοί μικρομαγαζάτορες, παγιδευμένοι από τις συνέπειες της κρίσης, των κυβερνητικών μέτρων, και του ανταγωνισμού από τα μεγάλα μονοπώλια, ψάχνουν να πιαστούν από τα μαλλιά τους και μη μπορώντας να καταλάβουν ότι όλο αυτό θα τους γυρίσει μπούμερανγκ, ελπίζουν ότι υποστηρίζοντας τέτοιες δράσεις –και ξεζουμίζοντας τους υπαλλήλους τους και τον εαυτό τους- όλο και κάτι θα καταφέρουν. Στην πραγματικότητα η μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη, και με το να υποστηρίζουν όλες αυτού του τύπου τις δράσεις το μόνο που καταφέρνουν είναι να τραβούν κουπί στη γαλέρα του αφανισμού τους. Τα δικά τους ταμεία και πάλι δεν γεμίζουν. Αλλά ακόμη και αν γεμίσουν πόση ανάσα να τους δώσει μια μέρα, όταν έχουν να τα βάλλουν με κολοσσούς οι οποίοι έχουν τεράστια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, και ειδικότερα αυτό της δυνατότητας να πουλούν φτηνότερα σε μια κοινωνία που μαστίζεται από την κρίση.

Για τους εργαζόμενους αυτό σημαίνει τέντωμα ωραρίου, εργασία τις Κυριακές, χωρίς αυτό τις περισσότερες φορές να έχει ανάλογη αύξηση, ή να μην έχει και καθόλου αύξηση στις αποδοχές τους. Πέρα όμως από τις άμεσες επιπτώσεις, υπάρχουν και η μακροχρόνιες που είναι και πιο επικίνδυνες. Δηλαδή το ότι οι εργαζόμενοι συνηθίζουν να αποδέχονται ένα ωράριο λάστιχο, χωρίς κάποιο πραγματικό αντίκρισμα, αλλά και το ότι όλο αυτό γίνεται στο ευρύτερο πλαίσιο ενός επιταχυνόμενου ξηλώματος των όποιων κεκτημένων τους δικαιωμάτων.

Για τους τελικούς καταναλωτές, τέτοιου είδους «φιέστες» ίσως αποτελούν μια ευκαιρία να «ξεσπάσουν» ξοδεύοντας τα τελευταία του χρήματα σε τιμή ευκαιρίας. Όμως και αυτοί θα πρέπει να αντιληφθούν ότι για αυτήν τους την κατάσταση της φτωχοποίησης, συνυπεύθυνες είναι αυτές ακριβώς οι πολυεθνικές, αλλά και οι τράπεζες των πιστωτικών και των δανείων. Αυτός είναι και ο λόγος που τόσο οι μικρομαγαζάτορες, όσο και οι «τελικοί καταναλωτές», πρέπει να συνταχθούν με το οργανωμένο εργατικό κίνημα το οποίο από την αρχή αυτών των φαινομένων κινητοποιείται και προσπαθεί να εμποδίσει αυτήν την κουλτούρα –και τα όποια νομοθετήματα και θεσμούς την συνοδεύουν- από το να κατακτήσει τη συνείδηση του λαού μας.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

[1] Ασφαλώς, τόσο η μέρα της γυναίκας, όσο και η πρωτομαγιά, έχουν άλλο νόημα για το εργατικό λαϊκό κίνημα, όμως ο καπιταλιστικός κόσμος δεν χάνει την ευκαιρία να τους διαστρεβλώσει το νόημα, αφενός για να εκμεταλλευθεί εμπορικά, και αφετέρου για να υποβαθμίσει τη σημασία τους ως επετείους συνδεδεμένες με τους αγώνες για την ανθρώπινη χειραφέτηση.

Read Full Post »

Για να σε εκδικηθωωωωωωωώ

Read Full Post »

Ο πολιτισμικός ιμπεριαλισμός

Αν έπρεπε να περιγράψω τι σημαίνει ο όρος «πολιτισμικός ιμπεριαλισμός» σε μια πρόταση, τότε θα έλεγα ότι είναι η με διάφορους τρόπους μετάδοση σημαντικού μέρους του πολιτισμού μιας πολιτισμικής οντότητας(που μπορεί να είναι έθνος ή κράτος, ή αυτοκρατορία) σε μια άλλη ή άλλες, σε τέτοιο βαθμό που να αλλοτριώνει ή μεταβάλλει αποφασιστικά τον δικό τους πολιτισμό. Όταν λέμε «η με διάφορους τρόπους μετάδοση», μπορούμε σαν αφετηρία να διακρίνουμε δυο βασικές κατηγορίες, η μετάδοση αυτή να γίνεται με ειρηνικά μέσα, ή να γίνεται με τη βία. Δηλαδή μπορεί ένας κατακτητής να αλλοτριώσει με το ζόρι τον πολιτισμό του κατακτημένου, και αυτό το βλέπουμε σε πολλές περιπτώσεις στην περίοδο της αποικιοκρατίας, όμως ίδια ή και μεγαλύτερη αλλαγή μπορεί να συντελεστεί και με άλλους τρόπους, όπως για παράδειγμα μέσα από το εμπόριο. Το κατά πόσο εύκολο είναι να κατακτήσει κάποιος πολιτισμός άλλους πολιτισμούς, εξαρτάται τόσο από την ίδια την αξία του ως πολιτισμού, όσο και από την ισχύ του πολιτικού του υποκειμένου, είτε αυτό είναι ένα ισχυρό κράτος, είτε μια μεγάλη αυτοκρατορία. Για παράδειγμα, ο ελληνικός πολιτισμός, ακόμα και με την παρακμή του ελληνιστικού κόσμου, κατάφερε να επηρεάσει τον πολιτισμό της κραταίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε τέτοιο βαθμό που ήταν λες και οι ρωμαίοι τον αντέγραφαν. Από την άλλη, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση δεν θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος, ιδιαίτερα μετά την κυριαρχία του χριστιανισμού στα πλαίσια της οποίας δέχθηκε πανίσχυρο χτύπημα.

Στις μέρες μας τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό τον αντιλαμβανόμαστε κυρίως μεταξύ κρατών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι φορείς του πέρα από τις κρατικές οντότητες. Για παράδειγμα, οι θρησκείες λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο και τα δικά τους όρια δεν ταυτίζονται απόλυτα με τα σύνορα του ενός ή του άλλου κράτους.

Αν πάντως πρέπει σήμερα να βάλουμε κάποιο κράτος στην κορφή της πυραμίδας του «πολιτισμικού ιμπεριαλισμού» αυτό το κράτος δεν μπορεί να είναι άλλο από τις ΗΠΑ. Ο πολιτισμός των ΗΠΑ έχει επηρεάσει σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου και έχει επιβληθεί με κάθε τρόπο, είτε με μέσα οικονομικά, είτε με στρατιωτικά, είτε με τη βοήθεια κάθε είδους κουλτούρας και μορφής τέχνης, όπως είναι τα περιοδικά, η τηλεόραση, η μουσική, ο κινηματογράφος, τα video games, τα κόμικς, η λογοτεχνία, η διαφήμιση κ.α. Κάθε ένα από τα παραπάνω είδη, πέρα από τον ρόλο του ως μορφή τέχνης ή τεχνικής ή ψυχαγωγικού μέσου, έχει παράλληλα και το χαρακτήρα της προπαγάνδας, αφού μέσω της παγκόσμιας αγοράς και της εξέλιξης των επικοινωνιών/μεταφορών, φτάνει σε εμάς στον ίδιο σχεδόν χρόνο και στην ίδια συχνότητα που φτάνει και στο κοινό της Αμερικής. Όλοι στολίζουμε για παράδειγμα χριστουγεννιάτικο δέντρο, όλοι έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα του «αμερικάνικου» άγιου Βασίλη, και μάλιστα πρόσφατα, έχουμε αρχίσει να γιορτάζουμε ακόμη και το Χάλοουιν που είναι κάτι σαν τις δικές μας Απόκριες.

Όλες αυτές οι διαστάσεις του ζητήματος είναι τόσο εμφανείς που στην ουσία δεν έχω πει και τίποτα σπουδαίο μέχρι τώρα, όμως υπάρχει και μια ακόμη διάσταση η οποία, αν και ισχυρή, ίσως δεν την αντιλαμβανόμαστε ως κάτι διακριτό.

Είχα διαβάσει πριν κάμποσα χρόνια ένα βιβλίο του Terry Jones(είναι ένας από τους Monty Pythons) και του Allan Ereira με τίτλο «Οι Βάρβαροι». Το βιβλίο αυτό μιλούσε για τους πολιτισμούς που κατακτήθηκαν από ή πολέμησαν την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και που οι Ρωμαίοι τους αποκαλούσαν υποτιμητικά βάρβαρους. Το επιχείρημα των συγγραφέων είναι ότι οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν από αυτούς τους λαούς πολλά από τα στοιχεία που εμείς σήμερα αναγνωρίζουμε ως ρωμαϊκά, χωρίς να γνωρίζουμε ότι δεν ήταν οι Ρωμαίοι αυτοί που τα ανακάλυψαν. Στο βιβλίο αναφέρονται μια σειρά από τεχνικές, τεχνολογίες, τεχνοτροπίες, είδη κουλτούρας, τα οποία οι Ρωμαίοι «έκλεψαν» από πολιτισμούς τους οποίους θεωρούσαν κατώτερους μετατρέποντας τα σε στοιχεία της δικής τους πολιτισμικής πραμάτειας και κληρονομιάς.

Ας στρέψουμε ξανά το ρολόι της χρονομηχανής μας για να μεταφερθούμε στο σήμερα. Παρατηρούμε πως, στην προσπάθεια μας να αναζητήσουμε κάποιου είδους αυθεντικότητα στην αμερικάνικη κουλτούρα και στον τρόπο ζωής θα σκοντάψουμε σε πολλά σημεία. Αυτή τη στιγμή για παράδειγμα στις ΗΠΑ, η κινέζικη κουζίνα –μέσω του delivery- έχει μπει σε όλα τα σπίτια. Το ίδιο ισχύει και για άλλα ανατολίτικα στοιχεία, όπως η Yoga, o βελονισμός, στοιχεία του κομφουκιανισμού, κ.α. Τα στοιχεία αυτά, υιοθετούνται μεν από τον αμερικάνικο πολιτισμό, δεν παραμένουν όμως στην «αγνή» πρωταρχική τους μορφή, αλλά παίρνουν μια νέα μορφή η οποία πάντα περνά μέσα από την εμπορευματοποίηση. Τα στοιχεία του πολιτισμού, στα πλαίσια της καπιταλιστικής οικονομίας, γίνονται πακέτο, και αποκτούν τιμή όπως όλα τα άλλα εμπορεύματα.

Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι με την «μετανάστευση» του και την μετατροπή του σε προϊόν, το στοιχείο του πολιτισμού αποσυνδέεται από το αρχικό του υποκείμενο και χάνει μέρος της συμβολικής και πνευματικής του αξίας. Διότι εντελώς διαφορετικά αντιλαμβάνεται τον βουδισμό ένας ινδός βουδιστής και εντελώς διαφορετικά ένας αμερικάνος που ασπάζεται τον βουδισμό μέσα από μεταμοντέρνα σχήματα. Όμως στην πραγματικότητα, το κάθε πολιτισμικό στοιχείο όταν υιοθετείται από έναν μέχρι τότε ξένο προς αυτό πολιτισμό, αποκτά μια νέα πνευματικότητα, και στην επαφή του με τον καπιταλιστικό κόσμο, μέρος της νεα πνευματικότητας αυτής είναι η φετιχιστική φύση που αποκτά ως εμπόρευμα. Επιπλέον, οι όποιες αρχικές πνευματικές/συμβολικές του όψεις, στο βαθμό που αυτές εξυπηρετούν την εμπορευματική του κυκλοφορία, υπερτονίζονται μέσω της διαφήμισης, που έχει τη δυνατότητα να προσδίδει συμβολικά νοήματα ακόμα και στο πιο πεζό και καθημερινό αντικείμενο. Σε αρκετές περιπτώσεις βέβαια υπάρχει και η πλήρης απογύμνωση της μορφής από το αρχικό της περιεχόμενο, και η επανανοηματοδότηση της. Ας πάρουμε για παράδειγμα την παλαιστινιακή μαντήλα, ή την εικόνα του Τσε, η το σφυροδρέπανο, αντικείμενα με βαρύ ιστορικό και πολιτισμικό συμβολισμό, τα οποία όμως μπαίνουν στην μεταμοντέρνα κουλτούρα έχοντας απολέσει το αυθεντικό φορτίο τους ή ακόμα και έχοντας εκπέσει στην κατηγορία του αξεσουάρ μόδας.(ενδιαφέρον σχετικό αρθράκι)

Πέρα όμως από το να υιοθετεί και να ενσωματώνει στοιχεία άλλων πολιτισμών, ο κυρίαρχος πολιτισμός, τα διαδίδει και εκείνα σε τέτοιο βαθμό και σε τέτοια έκταση που δεν θα μπορούσαν μάλλον ποτέ να φτάσουν με όχημα τον αυθεντικό πολιτισμικό τους φορέα. Για παράδειγμα, η κουλτούρα της Yoga δεν έχει μεταδοθεί στην χώρα μας με μαζικό τρόπο απευθείας από την Ινδία, αλλά μέσω της προώθησης της από τις ΗΠΑ που την έκανε δημοφιλή παγκοσμίως. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, υιοθετώντας ως επίσημη κρατική θρησκεία τον χριστιανισμό, τον διέδωσε ή πιο σωστά τον επέβαλε, σε ένα πολύ ευρύ κομμάτι του τότε γνωστού κόσμου, και έτσι, όχι μόνο τον ισχυροποίησε, αλλά τον μετέτρεψε σε σύμβολο και όργανο άσκησης εξουσίας.

Πριν κλείσω το άρθρο θεωρώ καλό να αναφερθώ σε κάποιες αιτίες σχετικά με το γιατί οι ΗΠΑ κυριαρχούν στην μετάδοση του πολιτισμού τους σε σχέση με άλλους λαούς:

– Είναι γεγονός ότι η αγγλική γλώσσα είναι μια διεθνής γλώσσα την οποία μιλάει όλο και περισσότερος κόσμος, κάτι που βοηθάει έναν πολιτισμό που χρησιμοποιεί ως μητρική αυτή τη γλώσσα να επικοινωνήσει και να συναλλαχθεί από θέση ισχύος με άλλους λαούς. Το γιατί η αγγλική έχει γίνει η νούμερο 1 διεθνής γλώσσα σχετίζεται και αυτό με τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό. Είναι μια γλώσσα που έχει συνδεθεί ιστορικά και γεωγραφικά με την παγκόσμια κυριαρχία του χρήματος και του εμπορίου, το Λονδίνο μιλάει αγγλικά η Wall Street μιλάει αγγλικά, όλος ο κόσμος «πρέπει» να μιλήσει αγγλικά.

– Σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, ο πολιτισμός ενός του κράτους που είναι κυρίαρχο στις αγορές για πάνω από δυο γενιές και που έχει φτάσει σε σημείο να αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο του καπιταλισμού, είναι λογικό να επηρεάζει τους πάντες και τα πάντα ακόμα και αν δεν καταβάλει καμία προσπάθεια.

– Οι ΗΠΑ όμως καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να μεταδώσουν τον πολιτισμό τους, αυτό και για λόγους καθαρά εξωτερικής προπαγάνδας, αλλά και επειδή μετάδοση του πολιτισμού σημαίνει μπίζνες. Είπαμε παραπάνω ότι κάθε μορφή κουλτούρας έχει εμπορευματοποιηθεί, έτσι, οι ΗΠΑ, με το να διεθνοποιούν την κουλτούρα τους και τον τρόπο ζωής του, αμέσως έχουν πρόσβαση σε όλο και μεγαλύτερες αγορές για να την/τον εμπορευθούν.

Αυτή τη στιγμή η –σε όρους πολιτισμικού ιμπεριαλισμού- υπερδύναμη που λέγεται ΗΠΑ, κρατάει γερά τα γκέμια του άρματος της. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η Κίνα την ξεπερνά ως παγκόσμια οικονομία θα έχει μεγάλη δυσκολία να την ξεπεράσει σε όρους μετάδοσης του πολιτισμού της. Και αυτό  είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται αφενός στο ότι ο κόσμος έχει εθιστεί στην αμερικάνικη κουλτούρα, και αφετέρου επειδή το ατού της αγγλικής γλώσσας, που μιλιέται σε όλον τον κόσμο σε αντίθεση με την κινέζικη που μιλιέται μόνο στην κίνα, είναι πολύ ισχυρό. Φυσικά, όπως μας έχει δείξει η ιστορία, τίποτα δεν είναι γραμμένο πάνω στην πέτρα και όλα αλλάζουν… ο πολιτισμός άλλωστε, είναι κάτι που μπορεί να πεθάνει μοναχά άμα μείνει στάσιμο.

Αυτά είχα να πω εν ολίγοις, αν σας φαίνεται ότι το έκοψα λίγο απότομα είναι επειδή όλη αυτή η κουβέντα μου άνοιξε την όρεξη για ναι παίξω Civilization:)

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Κόκκινες Γραμμές

 

Read Full Post »

The talented Mr. Ford

Δημοσιεύθηκε στο Ατέχνως

Στην εκπομπή της περασμένης Πέμπτης (10-11-2016) των Ν. Μπογιόπουλου και Μ. Κοττάκη στο Real, ειπώθηκε κάποια στιγμή από τον δεύτερο ότι παλιότερα ο καπιταλισμός ήταν πιο ανθρώπινος, μάλιστα, αναφέρθηκε ως σχετικό παράδειγμα και το όνομα του H. Ford (1863 – 1947).1 Αυτού του είδους οι απόψεις περί καπιταλισμού εντάσσονται σε ένα ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο ο καπιταλισμός δεν έχει από τη φύση του καταστροφικές ιδιότητες (για το περιβάλλον, τους ανθρώπους, την οικονομία), αλλά γίνεται «κακός» εξαιτίας απερίσκεπτων ανθρώπινων παρεμβάσεων. Δεν θα εξετάσουμε εδώ αν αυτός ο ισχυρισμός ισχύει –που δεν ισχύει- αλλά ακολουθώντας τη λογική του καλού και του κακού καπιταλισμού, και των καλών και κακών καπιταλιστών, εμείς θα σταθούμε σε έναν από τους «καλούς»- σύμφωνα με τα λεγόμενα του κυρίου Κοττάκη- καπιταλιστές, τον Henry Ford. O Ford είναι από τους πιο δημοφιλείς ταγούς της καπιταλιστικής οικονομίας, και θαυμάζεται από το σύνολο των θιασωτών της, αυτός είναι και ο λόγος που αποτελεί ιδανικό παράδειγμα προς διερεύνηση.

Το άρθρο χωρίζεται σε τρεις θεματικές. Στην πρώτη θα εξεταστεί τόσο η ιδεολογική όσο και η οικονομική σχέση του Ford με τους Ναζί. Στη δεύτερη θεματική θα αναφερθούμε στον ακραίο πατερναλισμό του Ford που έφτανε στο σημείο να θέλει να ρυθμίζει τις ζωές των υπαλλήλων του. Στην τρίτη και τελευταία θα μας απασχολήσει η στάση του Ford απέναντι στον εργατικό συνδικαλισμό, καθώς επίσης και το πώς αντιμετώπιζε αυτός και οι τραμπούκοι του το ενδεχόμενο απεργιών και λοιπών εργατικών κινητοποιήσεων.

Συνεργασία με τους Ναζί και αντισημιτισμός

Αυτός ο ανθρωπιστής, ο Henry Ford, ο γίγαντας της αυτοκινητοβιομηχανίας, ο καινοτόμος, ο οραματιστής, είχε όπως και κάθε άνθρωπος τις μικρές του αντιπάθειες. Βέβαια όσο μικρές και αν είναι οι αντιπάθειες ενός μεγιστάνα δεν μπορεί παρά να θαμπώνουν με το εύρος τους, έτσι, πέρα από τους μαύρους και τους κομμουνιστές, ο Ford σιχαινόταν και τους Εβραίους.

Ο Ford δεν ήταν από εκείνους που κρατούν τις αντισημιτικές τους απόψεις για τον εαυτό τους, αλλά από εκείνους που τις προπαγανδίζουν δυναμικά. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσε την εφημερίδα Dearborn Independent (που κάποια στιγμή έφτασε να πουλάει 700.000 φύλα), την οποία και είχε αγοράσει από τον προηγούμενο της ιδιοκτήτη. Μέσα από τα φύλα της κατηγορούσε τους Εβραίους για όλα τα δεινά του κόσμου, μεταξύ άλλων ότι προκάλεσαν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ότι βρίσκονταν πίσω από τον κομμουνισμό, και ότι προώθησαν την … μουσική Jazz για να διαφθείρουν τα «λευκά ήθη» μέσω της κουλτούρας των μαύρων.2 Τα αντισημιτικά κείμενα της εν λόγω εφημερίδας οδήγησαν αργότερα στη συγγραφή του βιβλίου «Ο διεθνής εβραίος» που κυκλοφόρησε ο Ford το 1920.3

Ο Ford, όμως, σαν κάθε επιχειρηματίας που σέβεται τον εαυτό του δεν έμεινε μόνο στα λόγια. Καταρχήν φρόντισε(ή αν προτιμάτε φόρντισε) να αποκτήσει σχέσεις με τον ομοϊδεάτη του στην Ευρώπη, τον Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος τον θαύμαζε από παλιά. Αξίζει να σημειωθεί πως ο δεύτερος, είχε κρεμασμένη στον τοίχο του γραφείου του μια εικόνα του Ford, ενώ δεν δίσταζε να εκφράσει τον θαυμασμό του για τον επιχειρηματία όταν ερωτώνταν από δημοσιογράφους. Φυσικά η εκτίμηση ήταν αμοιβαία. Όταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία δεν ξέχασε τον παλιόφιλο του, για αυτό και τον παρασημοφόρησε τον Ιούλιο το 1938 με το βραβείο του Μεγάλου σταυρού του γερμανικού αετούω(Grand Cross of the German Eagle), που αποτελεί την ύψιστη τιμή που μπορεί να λάβει ξένος πολίτης στη Γερμανία.4

Με τις υγείες σας το μετάλλιο

Στον κόσμο όμως των business τίποτα δεν γίνεται τυχαία, η φιλία και η αγάπη μεταξύ των δυο ανδρών είχε τεράστιο υλικό αντίτιμο. Βλέπετε, ο Ford, όσο και αν αργότερα έκανε το παν για να το συγκαλύψει, ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος τροφοδότης του ναζιστικού κράτους σε φορτηγά, πρώτη βλέπετε έρχονταν η General Motors. Φανταστείτε την έκπληξη των Αμερικάνων στρατιωτών στο μέτωπο, καθώς διαπίστωναν πως τα οχήματα του εχθρού ήταν made in USA.

Τόσο η Ford, όσο και η General Motors, αρνούνται μέχρι και σήμερα να δώσουν στην δημοσιότητα τα αρχεία τους από εκείνη την περίοδο. Ο όμιλος Ford, μάλιστα, ξόδεψε πολλά χρήματα για ιστορικές έρευνες που σκοπό είχαν να θολώσουν το τοπίο σε σχέση με τις συναλλαγές της εταιρίας με την ναζιστική Γερμανία. Όμως τόσο τα γερμανικά όσο και τα αμερικάνικα κρατικά αρχεία μαρτυρούν την πραγματικότητα. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως δείχνουν τα αμερικάνικα αρχεία, τα στελέχη της Ford έδιναν εντολές για να αυξηθεί το κομμάτι της παραγωγής που προορίζονταν για τη Γερμανία, την ίδια ώρα που αγνοούσαν τις εκκλήσεις του αμερικάνικου κράτους για να επιταχυνθούν οι δικές του παραγγελίες. Ο ίδιος ο Ford όταν, μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ερωτήθηκε γιατί δεν επιστρέφει το Μετάλλιο που του είχε απονεμηθεί, απάντησε ότι δεν επιθυμεί να κάνει κάτι που πρόκειται να εξοργίσει τον Χίτλερ.5

Η Ford, όπως και η General Motors, είχαν δημιουργήσει εργοστάσια και σε εδάφη που ελέγχονταν από την ναζιστική Γερμανία για επί τόπου παραγωγή. Όταν οι σύμμαχοι άρχισαν να απελευθερώνουν την κατακτημένη Ευρώπη, ανακάλυψαν ότι τα εργοστάσια αυτά τροφοδοτούνταν από στρατόπεδα εργασίας, όπου χιλιάδες κρατούμενοι των ναζί εργάζονταν καταναγκαστικά. Σύμφωνα με το άρθρο της Washington Post, τα στελέχη της Ford στις ΗΠΑ καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, είχαν επικοινωνία με τα εξωχώρια στελέχη, γνώριζαν το τι γίνονταν στα γερμανικά εργοστάσια και είχαν δώσει την έγκριση τους. Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον το γεγονός, ότι, και οι δυο εταιρίες μήνυσαν το αμερικάνικο κράτος μετά το τέλος του πολέμου για τις καταστροφές που είχαν προκαλέσει οι αμερικάνικοι βομβαρδισμοί στα εργοστάσια που εξυπηρετούσαν τη ναζιστική πολεμική μηχανή. Η General Motors μάλιστα αποζημιώθηκε με 32 εκ. δολάρια. 6

Παρακολουθήσεις υπαλλήλων και «αστυνομία συμπεριφοράς»

Επειδή ο Κ. Κοττάκης στην ίδια εκπομπή κατηγόρησε τις χώρες του υπαρκτού για παρέμβαση στην ιδιωτικότητα των πολιτών τους, ας μιλήσουμε λίγο για το Ford και τη σχέση του με την ιδιωτικότητα.

Προκειμένου να τραβήξει εργατικό δυναμικό από τους ανταγωνιστές στην ολοένα και μεγεθυνόμενη βιομηχανία του, ο Ford αποφάσισε να δώσει σε κάποιους εργαζόμενούς του το διπλό μεροκάματο από ό,τι έδιναν οι ανταγωνιστές. Αυτό για το 1914 σήμαινε ότι αντί για 2,5 δολάρια, όσοι δούλευαν για τον Ford θα είχαν την ευκαιρία να κερδίζουν 5 δολάρια τη μέρα. Υπήρχαν όμως προϋποθέσεις, τις οποίες είχε θέσει ο μεγιστάνας και αφορούσαν την προσωπική ζωή των εργατών. Για να πάρει κάποιος τα έξτρα 2,5 δολάρια θα έπρεπε:

• Να εργάζεται στην εταιρία για 6 τουλάχιστον μήνες
• Να έχει το σπίτι του σε τάξη και τα παιδιά του υγιή και καλοφροντισμένα
• Αν ήταν κάτω από την ηλικία των 22 να είναι παντρεμένος
• Να μην κάνει καταχρήσεις (τζόγος, ποτό, κλπ)
• Οι γυναίκες εργαζόμενες δεν δικαιούνταν τα χρήματα, εκτός και αν είχαν χηρέψει και είχαν παιδί
• Οι άνδρες για να δικαιούνται τα χρήματα έπρεπε, εφόσον ήταν παντρεμένοι, η γυναίκα τους να μην εργάζεται εκτός σπιτιού
• Οι ενδιαφερόμενοι δεν θα έπρεπε να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις
• Να είναι πατριώτες
• Οι μη αμερικάνοι εργάτες θα έπρεπε να μιλούν πολύ καλά αγγλικά7

Θα αναρωτηθεί κανείς, «μα πώς ήταν δυνατόν να τα γνωρίζει όλα αυτά ο Ford για τους υπαλλήλους του;» Πολύ απλά, είχε φτιάξει ειδικό τμήμα στην εταιρία του η οποία τους παρακολουθούσε. Το τμήμα αυτό αποτελούνταν από 200 υπαλλήλους/ερευνητές, οι οποίοι παρακολουθούσαν τους εργαζόμενους στην καθημερινότητα τους, είχαν μάλιστα και το δικαίωμα να μπαίνουν οποιαδήποτε ώρα στα σπίτια τους για να κάνουν ελέγχους. Στα πλαίσια των ελέγχων αυτών, οι ντέτεκτιβς του Ford εξέταζαν αν τα παιδιά πήγαιναν καθημερινά στο σχολείο, παρακολουθούσαν τις καταναλωτικές συνήθειες των γονιών, τι διάβαζαν, τι μουσική άκουγαν κλπ. Ακόμη και αν ήθελαν να αγοράσουν αμάξι οι υπό παρακολούθηση, έπρεπε πρώτα να πάρουν τη γραπτή άδεια του Ford. 8

Όταν κάποιος από τους εργαζόμενούς που κατάφερνε να πάρει τα έξτρα χρήματα πιάνονταν να καταπατά τους όρους, έμπαινε αμέσως στη μαύρη λίστα και επέστρεφε στο χαμηλό μισθολόγιο, ενώ οι ευκαιρίες του για επαγγελματική ανέλιξη καταβαραθρώνονταν. Αν ο υπάλληλος συνέχιζε να είναι παραβατικός για το επόμενο 6μηνο, τότε το πιθανότερο ήταν να χάσει τη δουλειά του. Στα πλαίσια της κατήχησης των εργαζομένων του ο Ford είχε φτιάξει και ειδικά σχολεία στο οποίο φοιτούσαν οι μη αμερικάνοι εργαζόμενοι για να μάθουν να μιλούν τη γλώσσα, αλλά και για να γίνουν καλοί πατριώτες, αφού στα πλαίσια των μαθημάτων οι «εκπαιδευτικοί» του Ford τους νουθετούσαν και τους μυούσαν στον ….αμερικανοχριστιανικό πολιτισμό.9

Ειδικό τμήμα καταστολής συνδικαλισμού και απεργών

Φανατικός πολέμιος των εργατικών διεκδικήσεων, των απεργιών και των εργατικών σωματείων ο Ford είχε δημιουργήσει ένα ειδικό τμήμα το οποίο αναλάμβανε, μέσω του τραμπουκισμού, αν είναι δυνατόν οι εργαζόμενοι της εταιρίας να μην συνδικαλίζονται, να μην απεργούν και να μη διαμαρτύρονται με οργανωμένο τρόπο. Στην περίπτωση που τα πράγματα ξέφευγαν και οι εργαζόμενοι προχωρούσαν σε απεργίες, διαμαρτυρίες, και άλλων ειδών κινητοποιήσεις, το τμήμα αυτό, σε συνεργασία με την αστυνομία αναλάμβανε με τη βία να τις καταστείλει.10

Το όνομα του τμήματος ήταν «Ford Service Department», και καμία σχέση δεν είχε με το σέρβις των αυτοκινήτων. Ούτε όμως και όσοι εργάζονταν εκεί είχαν πτυχίο μηχανικού. Επικεφαλής του τμήματος ήταν ο Χάρι Μπένετ, ένας πρώην ναύτης, τεράστιος και μυώδης τύπος, μποξέρ, ταραχοποιό και εγκληματικό στοιχείο. Οι φήμες θέλουν τον Ford να συνάντησε τον Μπένετ σε ένα καβγά έξω στους δρόμους, του τράβηξε την προσοχή, και όταν έφτασαν οι αρχές για να συλλάβουν τους ταραξίες, ο Ford εγγυήθηκε και έτσι ο Μπένετ γλίτωσε την φυλάκιση. Από εκείνη τη στιγμή και πέρα, κάπου στη δεκαετία του 20, o Ford προσέλαβε τον Μπένετ και τον έκανε κάτι σαν υπεύθυνο ασφαλείας του και διευθυντή του «Service Department». Ο Μπένετ με τη σειρά του φρόντισε να στελεχώσει το τμήμα με κάθε είδους κατακάθι, ακόμα και συμμορίτες. Ήταν ο πιο πιστός λακές του Ford, αρκεί ο δεύτερος να του έλεγε «μπορείς να το κάνεις αυτό για εμένα Μπένετ» και το μαντρόσκυλο ξαμολιόνταν να ικανοποιήσει την επιθυμία του αφέντη του.11

Το πρωτοπαλίκαρο το Ford, Χάρι Μπένετ

Το Service Department βρίσκονταν σε αγαστή συνεργασία με την αστυνομία και δεν ήταν λίγες οι φορές που συνδύαζαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να χτυπήσουν το εργατικό κίνημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η «πορεία της πείνας»(Hunger March), μια πορεία που έγινε στις 7 Μαρτίου 1932 στο Ντιτρόιτ, την πρωτεύουσα της αυτοκινητοβιομηχανίας εκείνη την εποχή. Η πορεία αποτελούνταν κυρίως από ανέργους, πρώην εργάτες της βιομηχανίας αυτοκινήτων, που είχαν χάσει τη δουλειά τους εξαιτίας των απολύσεων που ακολούθησαν την κρίση του 29. Τα «τάγματα ασφαλείας» -ας μου επιτραπεί η έκφραση- του Ford, μαζί με την αστυνομία, επιτέθηκαν στους διαδηλωτές και άνοιξαν πυρ. Το αποτέλεσμα ήταν να τραυματιστούν 60 διαδηλωτές από τις σφαίρες και το ξύλο, και να δολοφονηθούν 5. Το γεγονός έγινε γνωστό ως η σφαγή του Ford(Ford Massacre).12

Άλλο αντίστοιχης κλίμακας γεγονός ήταν «η μάχη της διάβασης»(Battle of the overpass) που συνέβη στις 26 Μάιου του 1937, πάλι στο Ντιτρόιτ. Στις εργατικές κινητοποιήσεις αυτές, που οργάνωσαν τα σωματεία εργαζομένων στην αυτοκινητοβιομηχανία, το σύνθημα που επικρατούσε ήταν «σωματεία και όχι φορντισμός» (Unionism, no Fordism) και τα αιτήματα αφορούσαν το ωράριο και τον μισθό. Αυτό ήταν κάτι που δεν άρεσε καθόλου στον Ford και έτσι η ομάδα του Μπένετ χτύπησε πάλι. Ξυλοκόπησαν τους επικεφαλής των σωματείων, αλλά αυτή τη φορά δεν γλίτωσαν ούτε οι δημοσιογράφοι, αφού η ομάδα του Μπένετ τους κυνήγησε προκειμένου να κατασχέσει τις φωτογραφικές πλάκες.13 Ο Μπένετ συνέχισε το θεάρεστο έργο του στην εταιρία μέχρι το 1945, όπου και απολύθηκε από τον διάδοχο του Henry Ford.

Battle of the overpass, η στιγμή που ο εκπρόσωπος του σωματείου Richard Frankensteen ξυλοκοπείται από τους τραμπούκους του Ford.

Αυτά ήταν σε συντομία τα έργα και οι ημέρες του Henry Ford και του σιναφιού του. Μόνο ένα πράγμα έχω να πω πριν το κλείσιμο του άρθρου…. Αν είναι έτσι ο καλός καπιταλισμός και οι λαϊκοί καπιταλιστές, τότε ο θεός να μας φυλάξει14 από τους κακούς καπιταλιστές!

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος (Poexania)

1 Το ηχητικό στον σύνδεσμο που ακολουθεί(κάπου στο 17 λεπτό το επίμαχο σημείο περί Λαϊκού καπιταλισμού και Ford) http://www.real.gr/audiofiles/552247.mp3

2 https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Ford#The_Dearborn_Independent_and_antisemitism

3 https://en.wikipedia.org/wiki/The_International_Jew

4 https://en.wikipedia.org/wiki/The_Dearborn_Independent

5 http://www.washingtonpost.com/wp-srv/national/daily/nov98/nazicars30.htm

6 Στο ίδιο

7 http://jalopnik.com/when-henry-fords-benevolent-secret-police-ruled-his-wo-1549625731

8 Στο ίδιο

9 Στο ίδιο

10 https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Bennett

11 Στο ίδιο

12 https://en.wikipedia.org/wiki/Ford_Hunger_March

13 https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_the_Overpass

14 Η έκφραση το λέει…

Read Full Post »

Μη μου κάνεις εμένα εφέ!

Δημοσιεύθηκε στο Ατέχνως

Αυτό πρόκειται να είναι ένα λίγο διαφορετικό άρθρο από αυτά που συνηθίζω να γράφω. Τουλάχιστον τη στιγμή που το ξεκινάω και έτσι όπως το έχω στο μυαλό μου δεν αναμένεται να μιλήσω καθόλου για πολιτική, για ιστορία κλπ κλπ. Στην πορεία βέβαια αυτό μπορεί και να αλλάξει –οπότε δεν υπόσχομαι- όμως δηλώνω υπεύθυνα ότι δεν το έχω σκοπό εξ αρχής. Αυτό που εξαρχής έχω σκοπό, είναι να παραθέσω κάποιες από τις σκέψεις μου σχετικά με το τέλμα στο οποίο μοιάζει να έχει πέσει ο αμερικάνικος κινηματογράφος, και κυρίως δύο από τα αγαπημένα μου κινηματογραφικά είδη, οι ταινίες τρόμου και οι ταινίες φαντασίας (επιστημονικής και επικής).

Κάποτε, αυτό που μας/με εντυπωσίαζε σε αυτού του είδους τις ταινίες ήταν τα καλοφτιαγμένα «ειδικά εφέ», και αυτό, γιατί τότε, τις παλιές καλές εποχές, ήταν ακόμη κάτι ζητούμενο και όχι δεδομένο. Με τον καιρό και την εξέλιξη των υπολογιστών, τα εφέ και πιο εντυπωσιακά έγιναν, και πιο ρεαλιστικά όπου χρειαζόταν, και λιγότερο κοστοβόρα. Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί και στη βιομηχανία των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τα πολύ καλά γραφικά είναι σχεδόν δεδομένα. Αυτό δυστυχώς ή ευτυχώς έχει ως επακόλουθο να συνηθίσουμε την υψηλή ποιότητα ειδικών εφέ και να μη μας κάνουν [σχεδόν] καθόλου εντύπωση. Ναι μεν μια ταινία με πρόχειρα εφέ δεν θα είχε καμία τύχη, αλλά όσο περνάει ο καιρός, όλο και λιγότερο πάμε σε μια ταινία στον κινηματογράφο απλά και μόνο για τα εφέ της. Υπήρχαν βέβαια ταινίες επιστημονικής φαντασίας με απλά εφέ, όπως για παράδειγμα το the cube, που ήταν μικρά διαμαντάκια, όμως είχαν απλά εφέ όχι κακοφτιαγμένα.

Πέρα από τα εφέ, αν σε κάτι έχουν γίνει καλοί οι παραγωγοί του Χόλυγουντ είναι στο μάρκετινγκ. Είναι πλέον επιστήμονες στο να δημιουργούν το λεγόμενο Hype1,με αποτέλεσμα να γεμίζουν τις αίθουσες –και τα ταμεία- τις πρώτες μέρες προβολής. Αν η ταινία είναι «πατάτα» μπορεί τελικά να πάρει χαμηλή βαθμολογία από κοινό και κριτικούς στους σχετικούς ιστότοπους, όμως η μπάζα έχει ήδη γίνει. Και δυστυχώς οι ταινίες είναι συχνά «πατάτες», και με το πατάτες εννοώ σεναριακά αδιάφορες, ξαναζεσταμένες, και ανέμπνευστες, τουλάχιστον για τα δικά μου γούστα. Σε αυτό σίγουρα συμβάλει το γεγονός ότι κοντεύω τα 40 και ότι από τα παιδικά μου χρόνια έχω δει χιλιάδες ταινίες, οπότε είναι πιο δύσκολο πλέον κάτι να με εντυπωσιάσει. Όμως δεν είναι μόνο αυτό, δεν είναι μόνο υποκειμενικό το ζήτημα αλλά και αντικειμενικό. Αντικειμενικά τα περισσότερα χολυγουντιανά σενάρια, ειδικά στις κατηγορίες που ανέφερα, είναι αδιάφορα, ξαναζεσταμένα και ανέμπνευστα.

Έχουμε περάσει από μια παλιότερη εποχή που ακόμα και οι τσόντες είχαν σενάρια, σε μια νεότερη εποχή που τα σενάρια των υπερπαραγωγών είναι συχνά κατώτερα από αυτά των πορνό ταινιών της δεκαετίας του 80.

Γκουσγκούνης: «Έφερα τις πίτσες»
Παραλήπτριες: «Μα δεν παραγγείλαμε πίτσες»
Γκουσγκούνης: «Παραγγείλατε, δεν παραγγείλατε, εγώ θα σας πηδήξω!»

Ε, άμα στη θέση του «πηδήξω» μπει η λέξη «σκοτώσω», μπορεί κάλλιστα ο παραπάνω διάλογος να χρησιμοποιηθεί σε ταινία δράσης του στυλ The Expendables. Όχι ότι τέτοια απλοϊκά σενάρια και διάλογοι δεν υπήρχαν παλιότερα, όμως δεν θα έπρεπε μετά από τόσα χρόνια να είχαμε πάει λίγο παρακάτω; Βαρετοί διάλογοι, επανάληψη σκηνοθετικών τρικ κ.α. Ας εξετάσουμε ένα ακόμα παράδειγμα. Υπάρχει μια κλασική σκηνή που επαναλαμβάνεται συχνά στις παλιές ταινίες τρόμου σε διάφορες εκδοχές. Ο ήρωας ανοίγει την ντουλάπα, ή ντουλαπάκι του μπάνιου, ή την πόρτα του ψυγείου, και όταν μετά από λίγο την κλείνει υπάρχει από πίσω ο ψυχοπαθής δολοφόνος με το κασόνι. Κάποια στιγμή σε μια ταινία γύρισαν αυτή τη σκηνή χωρίς τελικά να εμφανιστεί κάποιος από πίσω, και με αυτόν τον τρόπο πρωτοτύπησαν (δεν θυμάμαι τώρα ποια ήταν αυτή η ταινία), ε τώρα πια έχει γίνει κλισέ και αυτό, μιας και έχει αντιγραφεί από τουλάχιστον 5-6 ακόμα ταινίες που έχει τύχει να παρακολουθήσω. Ειδικά τα σενάρια των ταινιών τρόμου έχουν καταντήσει σαν το «σεξ των αποκλειστικά παντρεμένων»², ξεκινάνε πάντα έτσι, κλιμακώνουν έτσι, και κορυφώνουν πάλι έτσι, στο τέλος κάνεις και ένα τσιγάρο.

Ο μεγαλύτερος τρόμος πάντως για εμάς τους καλοφαγάδες είναι να βρούμε το ψυγείο άδειο

Μια άλλη κατηγορία ταινιών που έχει καταντήσει αηδία (αν δεν ήταν από την αρχή) είναι αυτή με τους σούπερ ήρωες της Marvel και της Dc. Οκ, υπάρχουν και καλές, όπως πχ κάποια Batman, αλλά οι περισσότερες αποτελούν απλά χορογραφίες δράσης που δεν καταφέρνουν κινηματογραφικά να ξεπεράσουν την αξία ενός μακρηγορούντος βίντεο κλιπ. Οκ, καταλαβαίνω, είναι διασκεδαστικές, πετάνε οι ήρωες πού και πού και καμιά καλή ατάκα (βλέπε Deadpool), γίνεται ο χαμός επί της οθόνης, αλλά γενικότερη κινηματογραφική αξία έχουν μικρή. Αν και για να πω την αμαρτία μου τα κόμικ αυτού του τύπου εγώ ποτέ δεν τα διάβαζα, προτιμούσα τα ευρωπαϊκά, οπότε δεν λογίζομαι και για φαν.

Και γεννιέται με όλα τα παραπάνω η απορία… «μα καλά, τόσα λεφτά δίνουν, δεν μπορούν να πληρώσουν για ένα καλό σενάριο;». Δεν θέλω να είμαι άδικος, έχουν βγει και καλές και πρωτότυπες ταινίες τα τελευταία δέκα χρόνια, για παράδειγμα το Cabin in the woods στην κατηγορία τρόμου εμένα μου άρεσε πάρα πολύ. Το κακό είναι όμως ότι οι αξιόλογες ταινίες αυτού του είδους είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Ορισμένες φορές χρειάζεται το μυαλό μου να πάει τόσο πίσω για να βρει μια πολύ καλή, που φτάνει στο Sixth Sense που κυκλοφόρησε το 1999.

I see dead movies, they look like real movies but they dont have a pulse

Προσωπικά αναζητώ κάτι διαφορετικό …  κάτι πρωτότυπο,  κάτι ενδιαφέρον, αλλά φαίνεται ότι άμα έχει βρεθεί ο τρόπος να βγαίνει το παραδάκι με πιο στάνταρ τρόπο, το πρωτότυπο το ενδιαφέρον και το διαφορετικό αποτελούν πολυτέλεια. Πηγαίνω σχετικά συχνά στον κινηματογράφο (2 φορές το μήνα περίπου), βλέπω επιπλέον καμπόσες ταινίες κατεβασμένες από το internet, αλλά είναι ζήτημα να κρατάω κάθε χρόνο 2-3 από αυτές. Γενικότερα μου είναι πιο εύκολο να κάτσω να ξαναδώ μια παλιά ταινία από ό,τι μια πιο σύγχρονη. Ελάχιστες είναι οι ταινίες των τελευταίων 15 ετών που έχω κάτσει να ξαναδώ, ενώ υπάρχουν αρκετές παλιότερες που τις έχω δει και δυο και τρεις και τέσσερις φορές. Και δεν είναι ότι μου έχει περάσει η δίψα για καλές ταινίες, το κάθε άλλο, νιώθω το λαρύγγι μου όλο και πιο στεγνό, όμως ο δρόμος που ακολουθεί ο αμερικανικός κινηματογράφος μου είναι όλο και πιο αδιάφορος. Μερικές φορές πιάνω τον εαυτό μου να πηγαίνει στον κινηματογράφο από συνήθεια, άλλες επειδή έχω πέσει και εγώ θύμα του Hype.

Τα καλά εφέ πλέον δεν μου λένε τίποτα, θα μπορούσαν να μου προκαλέσουν από την αρχή το ενδιαφέρον αν υιοθετούνταν νέες τεχνολογίες, για παράδειγμα ο virtual reality κινηματογράφος, ή η προβολή με ολογράμματα. Όμως ακόμα και έτσι κάποια στιγμή θα επέλθει ο κορεσμός και θα αποζητήσω ξανά την συνολικότερη ποιότητα, ή έστω την μη ξαναζεσταμένη σούπα. Αν μπορώ να διακρίνω κάτι θετικό στην αμερικάνικη βιομηχανία του θεάματος είναι το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές σειρές έχουν γίνει πολύ πιο ποιοτικές, και, σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν τα production values των κινηματογραφικών blogbusters (βλέπε Game of thrones), ενώ ακόμα συχνότερα έχουν πολύ πιο ενδιαφέρουσα πλοκή και σενάριο, ακόμη και ηθοποιία. Υπάρχουν όμως δυο ζητήματα, από τη μια οι σειρές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον κινηματογράφο, όπως και ο κινηματογράφος δεν μπορεί να υποκαταστήσει το θέατρο (αν και έχει αναπτυχθεί εις βάρος του). Από την άλλη, όταν μια σειρά πετυχαίνει και φέρνει λεφτά στο κανάλι και στους παραγωγούς, παρατηρείται το φαινόμενο να την τραβάνε σε μήκος και να την ξεχειλώνουν και τελικά να την χαλάνε. Άλλες φορές πάλι ανοίγουν τόσα σεναριακά μέτωπα προκειμένου να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού, που δεν ξέρουν στο τέλος πως να τα κλείσουν όποτε και μετατρέπονται σε σεναριακά κενά. Χαρακτηριστικό θύμα αυτού του φαινομένου είναι το Lost.

Αυτά ήταν μερικά από τα παράπονα μου από τον χολυγουντιανό κινηματογράφο του οποίου είμαι, ομολογώ, τακτικός (και εθισμένος) θεατής. Κάνω σε αυτό το σημείο και την αυτοκριτική μου που δεν είμαι και πολύ του «ποιοτικού σινεμά», αλλά σε κάθε περίπτωση το αίτημα μου να γίνει και ο εμπορικός λίγο πιο ποιοτικός, είναι και δίκαιο και ουτοπικό:P

Πάντως κράτησα τελικά χαρακτήρα και δεν μίλησα καθόλου ούτε για πολιτική, αλλά ούτε και για ιστορία είπα τίποτα! Ας μου το συγχωρήσετε…

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος (Poexania)

1 Δηλαδή να δημιουργείται μεγάλη ανυπομονησία από την πλευρά του κοινού για να βγει η ταινία.
2 Τίτλος από κόμικ άλμπουμ των εκδόσεων παρά πέντε ή Βαβέλ

Read Full Post »

 Με αφορμή ένα σκίτσο του Αρκά(και ολίγη από Τζήμερο)

Δημοσιεύθηκε στο Ατέχνως

Είδα πριν από λίγο αυτή τη γελοιογραφία του Αρκά και αποφάσισα να γράψω μερικές παραγράφους σε σχέση με την αντίληψη, περί κρίσης, που αποτυπώνεται σε αυτή τη γελοιογραφία. Δεν θα έκανα τον κόπο αν και εφόσον η αντίληψη αυτή δεν ήταν διαδεδομένη σε ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, η θεώρηση αυτή θέλει αιτία για την [Ελληνική] κρίση να είναι ο καταναλωτισμός, ή ο υπερκαταναλωτισμός αν θέλετε, των Ελλήνων. Πέραν του ότι αυτή η οπτική αγνοεί παντελώς τις διεθνείς εξελίξεις που πυροδότησαν το ελληνικό φαινόμενο (κατάρρευση αμερικανικών τραπεζών και φούσκα στεγαστικών), είναι και λειτουργικά λανθασμένη. Ο καπιταλισμός, αν το καλοσκεφτούμε, είναι ένα σύστημα που βασίζεται στον καταναλωτισμό, στην πραγματοποίηση της εμπορικής συναλλαγής, στην συνεχή κυκλοφορία της αγοράς. Η ζήτηση πρέπει με κάθε τρόπο να τροφοδοτείται και οι εταιρίες συχνά, φτιάχνουν προϊόντα με τέτοια υλικά, ώστε να έχουν ημερομηνία λήξης προκειμένου να τα αντικαθιστούμε ή να τα επισκευάζουμε συχνά. Στα τεχνολογικά είδη, η εξέλιξη της τεχνολογίας χρησιμοποιείται έτσι ώστε να είναι must να αλλάζουμε κινητό κάθε χρόνο, και υπολογιστή κάθε δύο με τέσσερα χρόνια. Οι εταιρίες παραγωγής λογισμικού «βαραίνουν» τα προγράμματα τους επίτηδες (κυρίως τα παιχνίδια), ή τα κάνουν ασύμβατα με τα παλιότερα μοντέλα συσκευών προκειμένου να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη κατανάλωση κλπ. Τα παραπάνω δεν είναι θεωρίες συνωμοσίας, υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις που έχουν αποκαλυφθεί και οι οποίες αποτελούν μεθόδους δημιουργίας τεχνητής ζήτησης.

Συνεπώς, ο καπιταλισμός χωρίς την κατανάλωση δεν μπορεί να προχωρήσει ομαλά. Οι εταιρίες προγραμματίζουν κύκλους κερδοφορίας, να επενδύσουν, να πουλήσουν, να συσσωρεύσουν ξανά, και μετά να κάνουν μεγαλύτερη επένδυση για να κερδίσουν ακόμη περισσότερα, κ.ο.κ. Όσο αυτό λειτουργεί, οι καπιταλιστές παραμένουν ικανοποιημένοι αφού οι μπίζνες πηγαίνουν καλά. Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής έχει αναπόφευκτες αντιφάσεις και έτσι οι κύκλοι αυτοί, της κερδοφορίας, διαταράσσονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ας δούμε μια από αυτές τις αντιφάσεις, η οποία σχετίζεται με την κατανάλωση.

Οι κύκλοι που περιγράψαμε παραπάνω, εγγυούνται μια διαδικασία συσσώρευσης από τα κάτω προς τα πάνω. Το κέρδος αποσπάται από την υπεραξία της εργατικής δύναμης, και έτσι, παρότι αυξάνεται συνεχώς η παραγωγική δυνατότητα, οι εργαζόμενες μάζες δεν αυξάνουν σε ανάλογο βαθμό την καταναλωτική τους ικανότητα. Σε κάθε κύκλο παραγωγής, το παραγόμενο προϊόν ανήκει στους ιδιοκτήτες του πλούτου, στους καπιταλιστές, οι οποίοι θέλουν να το πουλήσουν στην αγορά. Η αμοιβή των εργατών από την άλλη, είναι μικρότερη από την αξία της δουλειάς την οποία βάζουν στο παραγόμενο αγαθό, έτσι, μοιραία, τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παράγονται, και στην τιμή που πωλούνται στην αγορά, δεν μπορούν να αγοραστούν στο σύνολο τους από τους παραγωγούς εργάτες. Ένα προϊόν σε συνθήκες καπιταλισμού, δεν παράγεται ως αγαθό που ικανοποιεί ανθρώπινες ανάγκες, αλλά ως εμπόρευμα, δηλαδή παράγεται με σκοπό να πουληθεί και να αποφέρει κέρδος. Με την συνεχή απόσπαση της υπεραξίας, όμως, στεγνώνει η από τα κάτω αγορά (στα χαμηλά και μεσαία κοινωνικά στρώματα) και έτσι περιορίζονται οι καταναλωτικές της δυνατότητες. Έχουμε λοιπόν μια αντίφαση, οι τεχνικές και η τεχνολογία, καθώς επίσης και το συσσωρευμένο κέρδος, οι οικονομίες κλίμακας, να μπορούν θεωρητικά να παράγουν παραπάνω, αλλά αυτή η αύξηση της παραγωγής να μην μπορεί να ικανοποιήσει την επίκτητη εμπορευματική της φύση, αφού δεν υπάρχει η καταναλωτική δυνατότητα από τα κάτω.

Προσωρινή λύση σε αυτό το πρόβλημα δίνει ο δανεισμός (καταναλωτικά δάνεια, στεγαστικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες κλπ.). Στην πραγματικότητα ο δανεισμός, παρέχει πίστωση χρόνου στην «εύρυθμη» -με όλες τις αντιφάσεις της- λειτουργία της αγοράς, αφού προεκτείνει τη δυνατότητα των από κάτω να καταναλώνουν και έτσι να συνεχίζονται οι επενδυτικοί κύκλοι. Επιπροσθέτως γίνεται και επενδυτικό παιχνίδι με την αγοραπωλησία των δανείων και των λοιπών χρηματιστικών προϊόντων που απορρέουν από αυτά, που αποφέρει περαιτέρω κερδοφορία στους επενδυτές (η οποία βέβαια στηρίζεται στον αέρα και αποτελεί μοναχά ονομαστική αξία χωρίς μια κάποια υλική βάση). Το τελικό αποτέλεσμα είναι ο κύκλος αυτός της κερδοφορίας κάποια στιγμή να σπάσει σαν μια φούσκα, η οποία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη εξαιτίας του φαινομένου της χρηματιστηριακής διόγκωσης. Αυτή η αντίφαση, σε συνδυασμό με άλλες εσωτερικές αντιφάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δημιουργεί κρίσεις. Στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής κρίσης, είναι απαραίτητη η καταστροφή μέρους του κεφαλαίου, που οδηγεί στην ένταση των μονοπωλιακών ανταγωνισμών και στο ξαναμοίρασμα των αγορών – συχνά και στον πόλεμο που είναι συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα. Όμως καλό είναι, στα πλαίσια αυτού του άρθρου, να μην επεκταθούμε περισσότερο στο πώς διαχειρίζεται το καπιταλιστικό σύστημα τις ενδογενείς κρίσεις του γιατί θα ξεφύγουμε σε έκταση.

«Καταναλώνουμε περισσότερα από όσα μπορούμε να παράξουμε», λένε κάποιοι όταν έρθει η ώρα της κρίσης και το σύστημα πρέπει να περικόψει μισθούς και συντάξεις, με αποτέλεσμα να περιοριστεί η κατανάλωση. Το παραπάνω γίνεται δοξασία των καναλιών, γιατί πρέπει ο κόσμος να πειστεί ότι ο ίδιος ευθύνεται για την κρίση και όχι οι ενδογενείς αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος, τον ίδιο χορό σέρνει και ο Αρκάς με αυτή του τη γελοιογραφία. Είναι στα πλαίσια της ίδιας συλλογιστικής που μας λέει ότι «έπρεπε αυτά τα μέτρα –της λιτότητας- να τα είχαν πάρει από δέκα χρόνια πρωτύτερα». Το στενάχωρο είναι πως όλα αυτά δεν τα ακούμε μόνο από τους πολιτικούς ή τα κανάλια που είναι φερέφωνα του καπιταλισμού, αλλά και από απλούς ανθρώπους που εύχονται ο δήμιος τους να είχε έρθει μια ώρα αρχύτερα!

Είναι αλήθεια όμως ότι καταναλώνουμε περισσότερα από ό,τι μπορούμε να παράξουμε; Όχι μόνο δεν είναι αληθές, αλλά ισχύει το ακριβώς αντίθετο, ότι καταναλώνουμε πολύ λιγότερα από αυτά που μπορούμε να παράξουμε ή από αυτά που παράγουμε. Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή καταναλώνουμε μόνο αυτά που μπορούμε να αγοράσουμε από τα διαθέσιμα στη αγορά, αλλά και επειδή άμα κάτι δεν γίνεται να πουληθεί δεν έχει νόημα να παραχθεί έστω και αν για αυτόν τον λόγο χρειάζεται να φρεναριστεί η παραγωγή ή ακόμα και να καταλήξουν τα «πλεονάζοντα» προϊόντα στις χωματερές (εκατομμύρια τόνοι προϊόντων έχουν αυτήν την μοίρα όταν δεν μπορούν να πουληθούν στην αγορά, ή προκειμένου να ανέβει η τιμή τους στην αγορά). Και όταν λέμε πλεονάζοντα προϊόντα, δεν εννοούμε ότι αυτά τα προϊόντα δεν τα έχει ανάγκη η κοινωνία ως αγαθά, μπορεί και να τα στερείται, όμως αυτό δεν έχει καμία σημασία για τους καπιταλιστές όταν τα αγαθά αυτά η κοινωνία δεν αντέχει να τα αγοράσει. Ο συσσωρευμένος σε λίγα χέρια πλούτος, μοιραία και αναγκαία δημιουργεί το λεγόμενο «κοινωνικό ζήτημα», που πέρα από τη φτώχεια και την εξαθλίωση δημιουργεί ευρύτερα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα.

Όμως ακόμα και πριν την κρίση στη χώρα μας, εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες δεν κάλυπταν καν τις βασικές τους ανάγκες (διατροφής, ένδυσης, υγείας), ενώ ακόμα και οι λίγο πιο ευκατάστατοι αγόραζαν ότι αγόραζαν με το μισθό από την πώληση της εργατικής τους δύναμης. Όσο για τα δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες, το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα τα προπαγάνδιζε με νύχια και με δόντια, ακριβώς για να καθυστερήσει για όσο το δυνατόν περισσότερο την κρίση και να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη κερδοφορία των μονοπωλίων (φυσικά με αυτόν τον τρόπο, η κρίση έρχεται μεν αργότερα αλλά με περισσότερη ορμή). Πως ακριβώς, λοιπόν, η υποτιθέμενη υπερκατανάλωση της κοινωνίας έφερε την κρίση, όταν στην πραγματικότητα ο καπιταλισμός για να λειτουργήσει χρειάζεται συνεχή κίνηση της αγοράς;

Ας εξετάσουμε όμως και κάτι τελευταίο. Αυτή τη στιγμή το 1% του πληθυσμού κατέχει το 50% του παγκόσμιου πλούτου, και το υπόλοιπο 99% μοιράζεται το υπόλοιπό 50% ενώ το 21% του πληθυσμού κατέχει παγκοσμίως το 95% του πλούτου. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν για την οικονομική κρίση να φταίνε τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα;

Ποιος ξέρει;

Ίσως και να ξέρει ο κύριος Τζήμερος ο οποίος όταν ήταν μικρός διάβασε Μαρξ και κατά δήλωσή του τον βρήκε… μεγάλο μαλάκα.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Η νεα μας υπουργός

Εναλλακτικοί τρόποι υπουργείας…

Θεραπεύει την καράφλα, το στομαχόπονο, το αυχενικό κ.α.

Τουλάχιστον διάλεξαν μια ηθοποιό που παίζει σε αρχαιοελληνικές τραγωδίες, οπότε ταιριάζει με την νεοελληνική τραγωδία που βιώνουμε.

Read Full Post »

Εγκληματίες οι συλληφθέντες για την υπόθεση του τεμένους στο Βοτανικό

Και ένα νέο που άκουσα στην χθεσινή εκπομπή του Μπογιόπουλου Κοττάκη(4/11/2016)

Αφορά τους 15 που συνελήφθησαν στην κατάληψη στον Βοτανικό –ενάντια στη δημιουργία τεμένους- που διατηρούσαν εδώ και μήνες διάφοροι «έλληνες πατριώτες». Μαθαίνουμε λοιπόν ότι οι 10 από τους 15 συλληφθέντες είχαν βαρύ ποινικό μητρώο σχετικά με υποθέσεις μαστροπείας, ναρκωτικών, πλαστογράφησης λαχείων και κλοπών.

Έτσι για να μην έχουμε καμία αμφιβολία για το ποιόν όλων αυτών των φασιστοειδών…

Εδώ το ηχητικό από την εκπομπή

Οι καταληψίες, τάγματα εφόδου, παραστρατιωτικοί, τι ακριβώς;

Βουλευτές της Χρυσής Αυγής έσπευσαν να υποστηρίξουν τους καταληψίες

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

ΥΓ: Αυτοι είναι που βοηθούν τις γριούλες να βγάλουν χρήματα από τα atm;

Read Full Post »