Τελεολογία της αστικής σκέψης και ολοκλήρωση της αστικής οικουμενικότητας

Είχα παραθέσει τις προάλλες μερικές μου σκέψεις για τους αστικούς θεσμούς και την αστική πολιτική ιδεολογία, σε σχέση με το πώς αυτοί/η διαμορφώθηκαν ιστορικά, και τους σκοπούς που εξυπηρετούσαν. Παρά την κυριαρχία της στις μοντέρνες κοινωνίες, και παρά την στόχευση της στην οικουμενικότητα, η ιδεολογία αυτή και οι θεσμοί που πηγάζουν από αυτή -με όλη τους την μονομέρεια- δεν εφαρμόστηκαν εξαρχής σε όλο το εύρος της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, το δικαίωμα στο εκλέγειν και στο εκλέγεσθαι, αρχικά δεν αφορούσε τις γυναίκες, δεν αφορούσε τους σκλάβους, δεν αφορούσε τους καταδικασμένους λαούς στις αποικίες. Βέβαια στις διακηρύξεις του διαφωτισμού, υπήρχε ως σπέρμα η καθολικότητα του «κανόνα», αλλά για να γίνει αυτό το αίτημα καθολικότητας πραγματικότητα, έπρεπε να μεταβληθούν με τον καιρό και οι αντικειμενικές συνθήκες, κάτι που επιτεύχθηκε μετά από πολύχρονους αγώνες. Προσοχή, δεν εννοώ σε καμία περίπτωση ότι η καθολικότητα ενός αστικού θεσμού εγγυάται πως οι αντικειμενικές ανισότητες παύουν να υπάρχουν (για την ακρίβεια έδειξα ότι ισχύει το αντίθετο στο προηγούμενο άρθρο, απλά το ξεκαθαρίζω και εδώ για όσους δεν το έχουν διαβάσει ή δεν θα το διαβάσουν), δηλαδή άλλο πράγμα η «τυπική ισότητα» και άλλο η πραγματική.

Ακόμη και στις μέρες μας, ορισμένοι από τους αστικούς θεσμούς, δεν έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους, δηλαδή δεν έχουν εκπληρώσει το «καθολικό» αίτημα τους. Και δεν μιλάμε για την ισχύ τους σε κατάσταση «αστικής ανωμαλίας» (δηλ. χούντες, πολέμους κλπ) αλλά σε κατάσταση «αστικής ειρήνης». Το αστικό κράτος και ο «αστικός κόσμος» (δηλαδή τα λεγόμενα «Think Tanks», οι πανεπιστημιακοί, οι αποκαλούμενες «ομάδες πίεσης», η αστική διανόηση γενικότερα κ.α) αναγκάζονται κάποια στιγμή, και όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν ή το απαιτήσουν, να στρέψουν την προσοχή τους προς το ανεκπλήρωτο αυτών των αιτημάτων. Προσωπικά μπορώ να διακρίνω τρείς μορφές με τις οποίες τα αιτήματα αυτά έρχονται στην επιφάνεια:

• Όταν ομάδες ανθρώπων μένουν εκτός των τυπικών αστικών δικαιωμάτων. Είδαμε ήδη το παράδειγμα των γυναικών, οι οποίες απέκτησαν αργότερα δικαίωμα ψήφου σε σχέση με τους άνδρες. Τέτοια ζητήματα μπορεί να προκύψουν και για μετανάστες, πρώτης ή δεύτερης γενιάς, που, στο πλαίσιο των διεκδικήσεων τους για καλύτερη μεταχείριση, εντάσσεται και η πίεση προς την πολιτεία και το κράτος για θεσμοθέτηση δικαιωμάτων.
• Όταν προκύπτουν εξελίξεις οι οποίες δημιουργούν νέα δεδομένα, για τα οποία οι αστικές κυβερνήσεις καλούνται να δημιουργήσουν ένα θεσμικό πλαίσιο. Του θεσμικού πλαισίου συνήθως προηγείται το ιδεολογικό, γύρω από το οποίο συσπειρώνονται οι διάφορες «ομάδες πίεσης». Αυτό μπορεί να αφορά ιδιαίτερα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, όπως πχ το σύμφωνο συμβίωσης ή το δικαίωμα υιοθεσίας.
• Τέλος, υπάρχει και η περίπτωση εκείνη, που ενώ οι θεσμοί θεωρητικά υπάρχουν, παρόλα αυτά οι αντικειμενικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην κοινωνία αποκλείουν εξ αντικειμένου κάποιους ανθρώπους από αυτούς τους θεσμούς. Για παράδειγμα το αμερικάνικο κράτος έχει εφαρμόσει μια πολιτική ποσοστώσεων στον εργασιακό τομέα για να αμβλύνει το φαινόμενο της περιχαράκωσης. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να απασχολούν από ένα συγκεκριμένο ποσοστό μαύρων και πάνω(λεπτομέρειες δεν γνωρίζω, ίσως να μην είναι ακριβώς απαγόρευση και να υπάρχουν κάποια bonus στις επιχειρήσεις που το τηρούν ή κάποια πρόστιμα και φορολογικές επιβαρύνεις στις επιχειρήσεις που δεν το τηρούν).

Θα κάνω σε αυτό το σημείο μια μικρή καταγραφή κάποιων περιπτώσεων που μπορώ να διακρίνω και οι οποίες εμπίπτουν στις παραπάνω κατηγορίες.

• Δικαιώματα εθνοτικών, θρησκευτικών και άλλων μειονοτήτων
• Δικαιώματα ομοφυλοφίλων
• Νομιμοποίηση χρήσης ναρκωτικών
• Δικαιώματα ΑΜΕΑ
• Δικαιώματα που σχετίζονται με το φύλο
• Ζήτημα διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους

Και εδώ κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί τι κάνει αυτού του είδους τα αιτήματα να διαφέρουν από άλλα αιτήματα και διεκδικήσεις που απασχολούν και απασχόλησαν την αστική κοινωνία στην σύντομη αλλά περιεκτική ιστορία της; Θα προσπαθήσω να απαντήσω διακρίνοντας μερικές ουσιαστικές διαφορές.

• Τα αιτήματα αυτά συνδέονται άμεσα με τους θεσμούς και τις ιδέές, οι οποίοι γέννησαν την και γεννήθηκαν από την, αστική κοινωνία και το οικονομικό σύστημα που πηγαίνει χέρι-χέρι με αυτήν, δηλαδή το καπιταλιστικό.
• Οι θεσμοί αυτοί και η ιδεολογία που σχετίζεται με αυτούς, έχοντας ξεπηδήσει από την συνείδηση της αστικής τάξης, δεν προσβάλουν καθόλου τους μηχανισμούς της καπιταλιστικής συσσώρευσης, τουλάχιστον όχι άμεσα, είναι αιτήματα που γεννιούνται και έχουν ως σκοπό τους να εκπληρωθούν μέσα στο αστικό κράτος και στα πλαίσια της καπιταλιστικής οικονομίας.
• Αντίστοιχα, οι διάφορες «ομάδες πίεσης» -τουλάχιστον στην «μεταμοντέρνα εποχή»- μένουν στο συγκεκριμένο και αποφεύγουν τις γενικότερες διεκδικήσεις. Συχνά είναι ΜΚΟ ή ακόμη και αν δεν είναι, αντιγράφουν την μορφή, την οργάνωση και τη δράση τους. Επιπλέον, είναι πολλές οι φορές που οι ομάδες αυτές σχετίζονται επίσημα με κρατικούς φορείς ή χρηματοδοτούνται από αυτούς.
• Κάθε ένα από αυτά τα αιτήματα, το αστικό κράτος τα βλέπει μέσα από το δικό του πρίσμα συμφερόντων. Ακόμα και οι αγώνες για την απελευθέρωση της γυναίκας, αλλιώς γίνονταν αντιληπτές από την αστική τάξη και αλλιώς από την εργατική. Για άλλο πράγμα αγωνίζονταν η «Σουφραζέτα» και για διαφορετικό η εργάτρια σε κλωστοϋφαντουργείο. Η πρώτη ζητούσε πολιτικά δικαιώματα, η δεύτερη αγωνίζονταν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διεκδικήσεων που έφταναν μέχρι το να αμφισβητούν το ίδιο το αστικό κράτος και τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

Φυσικά η πορεία προς την εκπλήρωση των αιτημάτων των αστικών θεσμών δεν είναι ευθεία. Υπάρχουν ζιγκ ζαγκ, υπάρχουν διακλαδώσεις, υπάρχουν και μπρος πίσω. Η θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μπορεί να φέρει πισωγύρισμα στα δικαιώματα των μειονοτήτων. Αντίστοιχα, η κουβέντα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων αναδεικνύει και σχετίζεται και με μια σειρά από άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα το ζήτημα του κοινωνικού φύλου, την αμφισβήτηση –μέσα από το αίτημα για προέκταση της- του θεσμού της οικογένειας όπως αυτή γίνεται αντιληπτή στις σύγχρονες κοινωνίες, την «νομική κατοχύρωση» των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου κ.α. Παράλληλα εμφανίζονται συνεχώς νέες κατηγορίες για ιδιαίτερες σεξουαλικές προτιμήσεις ατόμων, οι οποίες επιδρούν στην συγκρότηση του χαρακτήρα τους και στην αλληλεπίδραση τους με την υπόλοιπη κοινωνία(bisexual, trans, asexual κ.α.), κάτι που ανατροφοδοτεί συνεχώς ομάδες και κινήματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα αυτών των κατηγοριών.

Στα αιτήματα αυτά διαπλέκονται συνήθως όλες οι εκφάνσεις της αστικής ιδεολογίας, από την φιλελεύθερη(και την νεοφιλελεύθερη) ως την αριστερή. Παραδείγματος χάριν, το αίτημα για την νομιμοποίηση της κάνναβης σχετίζεται τόσο με την ελευθεριακή ρητορεία της αναρχικής ιδεολογίας, όσο και με την φιλελεύθερη αντίληψη για την ελευθερία του ατόμου που αντιτίθεται στο «πατερναλιστικό κράτος» το οποίο θα ελέγχει τη ζωή και τις προτιμήσεις των πολιτών. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι, πολλά σοσιαλδημοκρατικά και αναθεωρητικά κόμματα κάνουν κορωνίδα τους τέτοιου είδους διεκδικήσεις προσπαθώντας μάλιστα να τους δώσουν αριστερή απόχρωση. Το Σύριζα φερ ειπείν, προσέγγισε για ψηφοθηρικούς λόγους το κίνημα για την νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης.

Δεν σημαίνει, φυσικά, ότι όλη η αστική κοινωνία, τα πολιτικά κόμματα, και η αστική διανόηση συμπλέουν προς την ίδια κατεύθυνση όσον αφορά στην εκπλήρωση αυτών των αιτημάτων. Το θέμα των αμβλώσεων για παράδειγμα έχει διχάσει τις ΗΠΑ ενώ το ζήτημα της υποχρεωτικής διδασκαλίας των θρησκευτικών στα σχολεία δίχασε τον πολιτικό κόσμο στη χώρα μας. Στην πραγματικότητα, η υιοθέτηση ή η εναντίωση κόμματων και φορέων στο ένα ή στο άλλο τέτοιου τύπου κοινωνικό φαινόμενο, τους προσφέρει τον μανδύα της ιδεολογικής διαφοροποίησης μεταξύ τους και ορίζει το πεδίο αντιπαράθεσης. Μια επιφανειακή διαφοροποίηση, που δεν προσβάλει με κανένα τρόπο τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, αλλά που τους επιτρέπει να κοκορομαχούν και να δίνουν την εντύπωση ή την αυταπάτη –στο κοινό το οποίο απευθύνονται- ότι αποτελούν πολιτικές οντότητες με πραγματικά ξεχωριστό πρόσημο. Αν εξετάσουμε τα περισσότερα σύγχρονα κράτη, θα παρατηρήσουμε ότι η στάση των κομμάτων σε τέτοιου τύπου ζητήματα, τα τοποθετούν ως «προοδευτικά» ή «συντηρητικά».

Στην καπιταλιστική κοινωνία βεβαίως, πολλά(αν όχι όλα) από αυτά τα ζητήματα, σχετίζονται και με τρόπους κερδοφορίας και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ας πάρουμε για παράδειγμα το θέμα της νομιμοποίησης των ναρκωτικών, το οποίο επιτρέπει την εμφάνιση μιας σειράς από νέα προϊόντα, τρόπους διανομής, καταστήματα, μάρκετινγκ/διαφήμιση κλπ. Εύλογα λοιπόν μπορεί κάποιος να υποθέσει, ότι η καμπάνια υπέρ της νομιμοποίησης της χρήσης της κάνναβης σχετίζεται [και] με οργανωμένα καπιταλιστικά συμφέροντα λιγότερο ή περισσότερο σκιώδη.

Μπορεί μέχρι κάποιο επίπεδο ωρίμανσης του καπιταλισμού, όλα αυτά τα αιτήματα να οδηγούσαν σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Στις μέρες μας όμως, που ο καπιταλισμός έχει σαπίσει μην έχοντας πια τίποτα να προσφέρει, τα αιτήματα αυτά, γίνονται κατά κάποιο τρόπο «φερετζές» για να καλύψουν τα πραγματικά προβλήματα τα οποία πηγάζουν από τη ρίζα της καπιταλιστικής παραγωγής. Είναι η επιφάνεια, που αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια κουβέντα για το φύλο των αγγέλων πάνω σε μια κοινωνία που σαπίζει. Ο διάλογος που ανοίγεται και σχετίζεται με όλα τα παραπάνω ζητήματα, είναι τόσο ρηχός και ταυτόχρονα τόσο φλύαρος, που στην καλύτερη περίπτωση πιάνει τα συμπτώματα δίχως να θέλει να προχωρήσει παραμέσα(πάνω σε αυτό ίσως αξίζει να διαβαστεί ενα παλαιότερο μου άρθρο για το Politically Correct). Είναι η καπιταλιστική σκέψη που δεν μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό της, που συχνά επινοεί τις ερωτήσεις με βάση τις απαντήσεις που μπορεί να δώσει, που επιμερίζει και που υποτάσσει τα πάντα στην κερδοφορία, που ενσωματώνει τον φαινομενικά ανατρεπτικό λόγο, που κυνηγάει την ουρά της.

Κάπου εδώ και κάπως απότομα θα κλείσω το παρόν άρθρο, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από κάποιες σκέψεις, που προσπάθησα να οργανώσω μέσα στο κεφάλι μου και να τις αποτυπώσω πάνω σε ηλεκτρονικό χαρτί. Και αυτό σημαίνει ότι δεν έχω με κανένα τρόπο εξαντλήσει την περιγραφή, τις κατηγορίες ούτε και τις ιδιότητες των φαινομένων στα οποία αναφέρθηκα.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

74 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Ψηφίδες από τη δράση της ΕΠΟΝ Νέας Χώρας*

Συμπληρώνονται 74 χρόνια, όταν στις 23 Φλεβάρη του 1943 στο σπίτι του αντιστασιακού δασκάλου Παναγή Δημητράτου [1], στους Αμπελόκηπους μέσα στη μαύρη Κατοχή, ιδρύθηκε η θρυλική Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ).
Ηδη από το φθινόπωρο του 1941 «[…] η νεολαία των Χανίων είχε προηγηθεί, γιατί, πρώτη στην Κρήτη και πιθανότατα ολόπρωτα στην Ελλάδα πριν την ΕΠΟΝ, ιδρύεται  στα Χανιά η Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων (ΠΟΕΝ) […]» [2]. «Η ΕΠΟΝ γεννήθηκε στην Κρήτη» [3], γράφει ο αγωνιστής της Αντίστασης Παύλος Μιχελιουδάκης για την ίδρυση της ΠΟΕΝ, την οποία αφηγείται σε άλλη του μαρτυρία [4]: «[…] Έτσι αποφασίσαμε να φτιάξουμε την Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων. Αυτή η οργάνωση πρέπει να έγινε, κατά την άποψη τη δική μου, κατά τα τέλη του ’41. Θυμάμαι την πρώτη ιδρυτική συνέλευση της ΠΟΕΝ που έγινε στο σπίτι μου (στη Νέα Χώρα). Η αδερφή μου – μικρό κοριτσάκι τότε – κρατούσε τις τσίλιες. Μαζευτήκαμε: ο Μίμης ο Λιονάκης, σπουδαστής της Ανωτάτης Εμπορικής (εξετελέσθη από τους Γερμανούς σαν Ποενίτης, ήταν το πρώτο μας θύμα), ο Γιάννης ο Κουμής δικηγόρος. Επειδή ήταν ο μεγαλύτερος στην ηλικία από εμάς, τον είχαμε ανακηρύξει Πρόεδρο. Γραμματέας ήταν ο Λιονάκης. Επίσης εκεί ήταν ο Αρτέμης ο Παπαδάκης, ο οποίος είχε επαφή από τότε με το Κόμμα (σ.σ. ήταν στέλεχος της ΟΚΝΕ). Ήταν κι ένας Τσάπας ή Τσαπάκης, ο οποίος – δε με βοηθά η μνήμη μου απόλυτα – πρέπει να ήταν αυτός που προηγήθηκε από την πλευρά του Κόμματος, εκτός κι αν ήταν ο Κοντοκώτσος. Κι εγώ φυσικά […]».
Στην Κρήτη, την ΕΠΟΝ οργάνωσε ο φοιτητής του Πολυτεχνείου από την Πηγή του Ρεθύμνου, Μανόλης Σταυρουλάκης μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της. Το Μάη του 1943 κατέβηκε μ’ ένα γερμανικό επίτακτο καΐκι ως φοιτητής στα Χανιά.  Ύστερα από ενημέρωση, αποφασίστηκε η προσχώρηση σ’ αυτήν της ΠΟΕΝ και η μετατροπή του κεντρικού της οργάνου «Ελεύθερα Νειάτα», σε όργανο της ΕΠΟΝ καθώς και όλων των οργανώσεων της ΠΟΕΝ στην Κρήτη σε οργανώσεις της ΕΠΟΝ.[5]

Νεοχωρίτες ΕΠΟΝίτες σε παράταξη μετά την απελευθέρωση. Από δεξιά: Κώστας Διαμαντάκης, Νίκος Χατζηδάκης, Γιώργος Χριστοδουλάκης,  Μιχάλης Μαστρομανώλης(Συλλογή Φ. Χριστοδουλάκη)

Η Ε.Π.Ο.Ν. ΝΕΑΣ ΧΩΡΑΣ
Στη Νέα Χώρα έως τις αρχές του 1943 δρούσαν η ΠΟΕΝ και το ΕΑΜ Νέων. Ο Γιώργος Χριστοδουλάκης [6] και ο Λευτέρης Κυριμάκης [7] διηγούνται ως πρωταγωνιστές,  την ίδρυση της ΕΠΟΝ στη Νέα Χώρα: «Ένα βράδυ ο Παύλος Μιχελιουδάκης κάλεσε μερικούς νέους: εμένα τον Κυριμάκη το Λευτέρη, το Χαριτάκη τον Αντώνη, τον Αντώνη τον Μαρκαντωνάκη (ή Τσέπολα) και μας ανακοίνωσε την ίδρυση της ΕΠΟΝ. […] Στη συνέχεια κάτσαμε μια μέρα στο φούρνο του Κυριμάκη και χωρίσαμε την οργάνωση σε τομείς: Στο Συνοικισμό, στο Βαρούσι και στη στην παραλία που ήταν ο κορμός της ΕΠΟΝ. Είμαστε 3 τριάδες ντόπιοι Νεοχωρίτες. Η Νέα Χώρα ήταν μια οργάνωση ξεχωριστή. […]». Η ΕΠΟΝ Νέας Χώρας ήταν η μεγαλύτερη οργάνωση της πόλης στην οποία συμμετείχαν πλήθος νέων αγοριών και κοριτσιών αλλά και μικρότερων παιδιών των «αετόπουλων», με πολυποίκιλες και πολύμορφες, μαχητικές δράσεις αντίστασης και εκδηλώσεις αλληλεγγύης. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι η οργάνωση διέθετε δύο λέσχες στη συνοικία γεγονός μοναδικό στην πόλη, ούτε το γεγονός ότι, από όσα μέχρι σήμερα είναι γνωστά ήταν η μοναδική συνοικιακή οργάνωση που εξέδιδε πολυγραφημένο έντυπο με τίτλο «Η εφημερίδα της Νέας Χώρας». Δεν θα αναφερθούμε αναλυτικά στη δράση της ΕΠΟΝ στη συνοικία και ευρύτερα διότι αφενός μεν είναι πολύ μεγάλη και οι μαρτυρίες πάρα πολλές, αφετέρου δε η ιστορία της δεν έχει ακόμη καταγραφεί πλήρως όπως και στην υπόλοιπη πόλη και τον νομό κάτι που θα πρέπει να γίνει σύντομα γιατί οι εναπομείναντες πρωταγωνιστές, άντρες και γυναίκες, είναι ήδη υπερήλικες.

Παρακάτω θα παρουσιάσουμε κείμενα και ειδήσεις από τη δράση της ΕΠΟΝ Νέας Χώρας μετά την απελευθέρωση όπως τα καταγράψαμε από επονίτικα έντυπα που εντοπίσαμε στο αρχείο του σεμνού αντιστασιακού αγωνιστή – οραματιστή της Αριστεράς και βουλευτή της ΕΔΑ Γιάννη Κοντουδάκη. Τότε, μεταξύ του τέλους της Κατοχής και στην απελευθέρωση μόνο στην πόλη των Χανίων από την ΕΠΟΝ εκδόθηκαν ο «Μαχητής» όργανο του Συμβουλίου Πόλης της ΕΠΟΝ που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά πολυγραφημένος την Πρωτομαγιά του 1944, η «Εξόρμηση» όργανο του Συμβουλίου ΕΠΟΝ ν. Χανίων που το πρώτο της φύλλο βγήκε στον πολύγραφο τον Ιούνη του 1944, και το Νοέμβρη του 1945 η εφημερίδα «Κρητικά Νιάτα» όργανο του Συμβουλίου Περιοχής ΕΠΟΝ Κρήτης. Οι βάρβαροι χιτλερικοί κατακτητές φεύγοντας και οι τελευταίοι από τα Χανιά τον Ιούλη του 1945, άφησαν πίσω τους ερείπια κι ένα λαό καθημαγμένο. Η ΕΠΟΝ, μεταξύ των άλλων, ανέλαβε να συνεπικουρήσει το δύσκολο έργο της ανόρθωσης, βοηθώντας με όλες της τις δυνάμεις το χειμαζόμενο λαό.
Από την «Εξόρμηση» και τα «Κρητικά Νιάτα» σταχυολογήσαμε με χρονολογική σειρά, ειδήσεις με δραστηριότητες της ΕΠΟΝ Νέας Χώρας.
• Στις 26 Ιούλη 1945 στην Εξόρμηση (αρ. φύλ. 15, σελ. 4) και στη στήλη «Απ’ τη ζωή και τη δράση μας» γράφεται: «Ο ΕΚΔΡΟΜΙΚΟΣ ΜΑΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ […] Χαιρόμαστε τον αέρα, τον ήλιο, τη θάλασσα. […] Η ομάδα “Σπύρου Περάκη” της Νέας Χώρας πήγε στη Σπηλιά της Κισσάμου. Η πειθαρχεία κι η υποδειγματική της στάση κατάπληξε το χωριό […]».
• Στις 17 Αυγούστου 1945 η Εξόρμηση (αρ. φύλ. 18, σελ. 4) αναφέρει: «Στα Χανιά κατατέθηκαν 2 στεφάνια από την ΕΠΟΝ Πόλης και την Ομάδα “Σπύρου Περάκη” που σκοτώθηκε στη Παναγιά, στο μνημόσυνο του Σπύρου Περάκη [8] που έγινε στον Άγιο Κωνσταντίνο Νέας Χώρας».
• Στην Εξόρμηση (αρ. φύλ. 24, σελ. 4) τον Νοέμβρη του 1945 δημοσιεύεται: «Οι επονίτες άνοιξαν τη λέσχη τους. Κινούνται για τη διακόσμησή της. Αυτή τη βδομάδα θα την εγκαινιάσουν με γιορτή».

Η ΕΠΟΝ Νέας Χώρας τον Απρίλη ή το Μάη του 1944 στα Νεροκούρου, με το βιολί, το λαγούτο, το ακορντεόν και το σύνθημα της «Πολεμάμε και Τραγουδάμε). (Συλλογή Γ. Χριστοδουλάκη).

• Τον Δεκέμβρη του 1945 στα Κρητικά Νιάτα (αρ. φύλ. 3, σελ. 4) και στη στήλη “Με της νιότης τον παλμό” καταγράφονται οι παρακάτω ειδήσεις: α. «Δεκαπέντε ψαροκάικα τραβηγμένα στην αμμουδιά της Καινούργιας Χώρας κινδύνευσαν να τσακιστούν και να μείνουν 60 οικογένειες στο δρόμο τη νύχτα της 13ης του Δεκέμβρη. 40 επονίτες της Καινούργιας Χώρας με κίνδυνο της ζωής τους κι ύστερα από άγρια πάλη με τα κύματα, τα τράβηξαν έξω. Οι ψαράδες με δάκρυα στα μάτια αγκάλιαζαν και φιλούσαν τους επονίτες που τους γλύτωσαν απ΄ την καταστροφή», β. «Οι επονίτες της Καινούργιας Χώρας επιχωμάτωσαν 7 μεγάλα ορύγματα. 20 επονίτισες παρακολουθούν μαθήματα ραπτικής στο εργαστήρι».
• Τον Γενάρη του 1946 τα Κρητικά Νιάτα (αρ. φύλ. 5, σελ. 6) γράφουν: «Η χορωδία της ΕΠΟΝ Νέας Χώρας, την παραμονή της πρωτοχρονιάς έψαλλε τα κάλλαντα στη συνοικία και μάζεψε 32.000 δρχ. που τις διέθεσε σε φτωχές οικογένειες. Παράλληλα οι επονίτες Νέας Χώρας με έρανο μεταξύ των μάζεψαν 4 οκάδες γλυκά και 40 τσιγάρα που δόθηκαν στο ψυχιατρείο».
• Στα Κρητικά Νιάτα τον Οκτώβρη του 1946 (αρ. φύλ. 18, σελ. 4) σημειώνεται: «Τα Επονίτικα νιάτα του τμήματος της Νέας Χώρας Χανιών οργάνωσαν στις 8 Σεπτέμβρη μεγάλο γλέντι με συμμετοχή περίπου 100 νέων. Με τραγούδια, απαγγελίες και χορό, πέρασαν χαρούμενα τη βραδυά τους».
• Τον ίδιο μήνα στα Κρητικά Νιάτα (αρ. φύλ. 19, σελ. 4) και στη στήλη «Από τη ζωή και τη δράση μας» δημοσιεύεται: «Την ίδια μέρα (6-10), Επονίτισες του Άη-Γιάννη, Νέας Χώρας και Κέντρου πόλης, επισκέφθηκαν το Σανατόριο, μοίρασαν στους άρρωστους 280 γλυκά και τους χάρισαν λίγες ώρες ψυχαγωγίας με μουσική και τραγούδια. Στις 13-10 στη Χαλέπα και στις 20-10 στη Νέα Χώρα οργανώθηκαν με πλούσιο εκπολιτιστικό πρόγραμμα και με γλυκά, παιδικές γιορτές. Τις παρακολούθησαν συνολικά 130 παιδάκια και πολλοί γονείς που έμειναν κατενθουσιασμένοι».

ΕΠΟΝίτες και Αετόπουλα της Νέας Χώρας στα Τσικαλαριά το 1945 ή 1946. Όρθα αριστερά μπροστά η Αγγελική Δαμιανάκη και πίσω ο Γιώργος Χριστοδουλάκης(Συλλογή Γ. Χριστοδουλάκη).

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ. ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΜΕΤΑΞΥ ΕΡΕΙΠΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΗΜΑΤΩΝ
Στα Κρητικά Νιάτα (αρ. φύλ. 3, σελ. 3-4) στις 17 Δεκέμβρη του 1945 δημοσιεύεται «Μια έρευνα στην Καινούργια Χώρα» με τίτλο «Να έτσι ζούμε» και αποτελεί ένα οδοιπορικό στη συνοικία που συγκεντρώνει πλήθος πολύτιμων πληροφοριών και συγκλονιστικών εικόνων από την κατοχική και την απελευθερωμένη Νέα Χώρα. Το ρεπορτάζ και το κείμενο που ακολουθεί και φέρει την υπογραφή «Π.», έχει γίνει κι έχει γραφεί από τον αείμνηστο Νεοχωρίτη αντιστασιακό αγωνιστή της Αριστεράς και της Δημοκρατίας Παύλο Μιχελιουδάκη [9], σύμφωνα με τη σημερινή μαρτυρία του Γιώργη Χριστοδουλάκη [10] γραμματέα τότε της ΕΠΟΝ Νέας Χώρας και αυτόπτη μάρτυρα. (Διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτότυπου).
ΝΑ ΕΤΣΙ ΖΟΥΜΕ!
Καθώς προχωρούμε στον «κεντρικό» δρόμο της Καινούργιας Χώρας κατεβαίνοντας προς την «Αμμούτσα», μας χαιρετάνε απ’ τα χαμόσπιτα, τα μισοσβυμένα πια απ’ τη βροχή συνθήματα: «Ζήτω η Λευτεριά, ΕΠΟΝ».
Θάχαν πολλά να μας πουν τούτοι οι τοίχοι αν είχαν μιλιά. …Για τον τηλεβόα που πίσω απ’ τούτες τις γκρεμισμένες μάντρες μίλησε, για πρώτη φορά, στην Κρήτη. Για τα εργατόπαιδα που σαν σκολνούσαν απ’ τη δουλειά γέμιζαν τις τσέπες προκηρύξεις, παίρναν στο ΄να χέρι το μπουγιέλο του μπογιά και το πιστόλι στ’ άλλο και κόλλαγαν ύστερα τις προκηρύξεις στις πλάτες των Γερμανών και γέμιζαν συνθήματα τη γειτονιά… . Για την πείνα…
. Για τα μπλόκα… . Για το λεβεντόπαιδο το Σπύρο που ΄φυγε ένα πρωί στ΄αντάρτικο και δεν ξαναγύρισε… . Εκεί σ’ ένα βράχο της Παναγιάς ένα βόλι του ΄κοψε στη μέση το τραγούδι… . Να ένα σύνθημα που μας λέει πολλά για την Καινούργια Χώρα: «Κάθε σπίτι και καλύβα είναι φρούριο απόρθητο, τάφος του φασισμού». Λάκκοι με νερά κάνουν το δρόμο, δρόμο «μετ’ εμποδίων».
– Χρειάζεται «ειδική εξάσκηση» κανείς για να περπατά στους δρόμους μας, λέει μια γυναίκα – καθώς προσπαθούμε να περάσουμε ανάμεσα απ’ τις «λίμνες».                                                        Δεξιά, αριστερά, στις αυλές, σε κάθε γωνιά, σωριασμένα και σκορπισμένα σκουπίδια.
– Το κάρρο περνά απ’ το μεγάλο δρόμο μόνο, μας λέει μια νοικοκερά. Εμάς απ’ το δρόμο μας δεν περνά καθόλου.
Δίπλα σ’ ένα σωρό σκουπίδια τρία παιδάκια – το μεγαλύτερο δεν είναι πέντε χρονών – «παίζουν». Βουτούν τα γυμνά τους ποδαράκια στα νερά και πιτσιλίζουν.  Ανακατεύουν χώματα με νερά. Κι είναι κρύο – παγωνιά! (Δεν ξέρουμε πως λέγεται αυτό το πράμμα στην Αγγλία ή στην Αμερική… . Εμείς στην Ελλάδα θα το πούμε «ψυχαγωγία και προστασία του παιδιού»).
Στη μέση του δρόμου μια παρέα μεγάλα παιδιά παίζουν βόλους. Είναι δεκάξη παιδιά. Απ’ αυτά τα δώδεκα είναι ξυπόλητα τα δυό φορούνε ξύλινα τσοκαράκια, το ένα πέδιλα καλοκαιρινά και μόνο ένα, ένα ζευγαράκι τρύπια παπούτσια. Τα ρούχα τους είναι σύρραμμα από κουβέρτες, γερμανικά παντελόνια και άλλα υφάσματα απροσδιόριστα απ’ τη πολυκαιρία. (Αν γι’ αυτά τα πράμματα αμφιβάλλει ο κ. Γενικός Διοικητής, ο κ. Νομάρχης και ο Διευθυντής της ΟΥΝΡΑ να κάμουν μια βόλτα, ότι ώρα θέλουν για να ιδούν πως λίγα είναι αυτά που γράφουμε).
– Και τι να πρωτοπάρουμε με 500 δρχ. μεροκάματο μας λέει ένας εργάτης!                           Ακολουθούμε μια παρέα αετόπουλα που κατεβαίνουν προς τη λέσχη, τραγουδώντας: «Κάτω του φασισμού η ψώρα, μακρυά μακρυά από την Καινούργια Χώρα …». Ρωτούμε τον Παναγιώτη, ένα όμορφο γελαστό παιδάκι, τι φάγανε σήμερα σπίτι τους.
– Ντοματοσαλάτα, μας λέει και κοκκινίζει. Ο μπαμπάς μου είναι άρρωστος και δεν έχουμε κανένα να δουλεύει.
– Εγώ έφαγα φασόλες απ’ το συσσίτιο. Χτες μας είχαν σούπα και προχτές πάλι σούπα, μας λέει ο Γιαννάκης.                                                                                                                                                  Τα ρωτάμε για κρέας.
– Είναι ένας μήνας από τότε που μας δώσανε κρέας κονσέρβα… . Στην αρχή μας δίνανε και ψάρι… μα τώρα… λέει με παράπονο.
Σ’ ένα καθαρό δωμάτιο  έχουν τη λέσχη τους οι επονίτες της Καινούργιας Χώρας. Μαζεύονται εδώ κάθε βράδυ τα αγόρια και τ’ απόγευμα εμείς τα κορίτσια, μας λέει μια κοπέλα. Ρωτούμε ένα γεροδεμένο παλληκάρι που βρίσκουμε στη λέσχη πως πάνε οι δουλειές.
– Οι μισοί νέοι της Καινούργιας Χώρας είμαστε άνεργοι, μας λέει. Κι οι περισσότεροι απ’ αυτούς που δουλεύουν κάνουν 2 – 3 μεροκάματα τη βδομάδα.
– Και τα κορίτσια που δούλευαν στο Καπνεργοστάσιο [11] μας λέει η κοπέλλα είναι τώρα χωρίς δουλειά. Κλειστό και το Καπνεργοστάσιο… .
Μπαίνουμε σε μιαν αυλή – μάντρα. Σε 6 δωμάτια έχουν στριμωχθεί 4 οικογένειες με 18 άτομα. Μυρωδιά ανυπόφορη.
–  Νερό κουβαλούμε απ’ το πηγάδι. Και σαπούνι δεν έχουμε. Φως ηλεκτρικό λίγα σπίτια έχουν σε τούτη τη γειτονιά. Τα πιο πολλά λύχνους και λάμπες.
Πάμε στο σχολειό. Η πρώτη εντύπωση. Ακαθαρσία όσο παίρνει. Πολλά τζάμια λείπουν. Δυό σχολειά κάνουν μάθημα εδώ.
Το πρωί το 6ο. Το απόγευμα το 5ο. Μας κάνει εντύπωση πόσο λίγοι είναι οι μαθητές. Μα ένας μικρός μας εξηγεί:
– Πεινούμε… δεν έχουμε βιβλία… τετράδια. Στο σχολειό πως θα πάμε; Τι να κάνουν κι οι δάσκαλοι! (Εδώ το κράτος έχει σοβαρές ασχολίες «την εξόντωση του εαμοκομμουνισμού». Τα σχολειά θα κοιτάζουμε τώρα!).
Στα «Πευκάκια» μας δείχνει ο γραμματέας της ΕΠΟΝ της Νέας Χώρας τα ορύγματα που έχουν σκεπάσει οι επονίτες. Και πιο κάτω τα οδοφράγματα που χάλασαν.
– Κάνουμε ότι μπορούμε και θα κάνουμε και τ’ αδύνατα για να καλιτερέψουμε τη ζωή της γειτονιάς μας, μας λέει.                                                                                                                                       Φεύγουμε… εκεί σε μια γωνιά ένα κοριτσάκι κι ένα αγοράκι χτίζουν ένα σπιτάκι. Για παράθυρα του βάζουν φύλλα από μανταρίνι. Και φαντάζει το σπιτάκι σαν παλατάκι… .
Τα εργατόπαιδα σκολνούν αυτήν την ώρα [12]. Μια φάλαγγα νέοι με λαδωμένες φόρμες με μαύρα μα αποφασιστικά πρόσωπα ανεβαίνει. Να ο Γιώργος, ο Γιακουμής, ο Νίκος. Να η Κατίνα και η Μαρίκα.
– Γεια σας παιδιά.
– Γεια σας.
– Προχωράτε παιδιά. Και πιο δυνατά  τ’ αμόνι. Πιο γρήγορα το χτίσιμο. Για να κάμουμε να λάμψουν γρήγορα πάνω απ’ τη Καινούργια Χώρα τα άσπρα όμορφα σπιτάκια με τα κόκκινα – σαν από μανταρινόφυλλο – παράθυρά τους.

Επονίτες της Νέας Χώρας στην παραλία κατά την απελευθέρωση(Συλλογή Γ. Χριστοδουλάκη).

Ο ανταρτοεπονίτης Παύλος Μιχελιουδάκης με άλλους αντάρτες του ΕΛΑΣ στα Παλιά Ρούματα στις 18/2/45. (Συλλογή Π.Μιχελιουδάκη).

* Η Νεα Χώρα είναι γειτονιά των Χανίων που κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε πλούσια αντιστασιακή δράση. Οι κάτοικοι της είχαν αριστερές καταβολές, για αυτό και απέκτησε το προσωνύμιο «Μικρή Μόσχα».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]  Ο Π. Δημητράτος από την Κεφαλονιά, στις αρχές του 20ου αιώνα συνεργάστηκε με τις σοσιαλιστικές οργανώσεις του Ν. Γιαννιού και του Πλ. Δρακούλη και συνδέθηκε με τη «Φεντερασιόν» της Θεσσαλονίκης. Είχε διατελέσει πρόεδρος (1927-28) και γραμματέας (1930-31) της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας καθώς και γραμματέας της «Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων Ελλάδος» (ΣΔΥΕ). Έλαβε μέρος στην αντίσταση του λαού μας κατά των κατακτητών με τη συμμετοχή του το 1941 στην οργάνωση «Δημοκράτης» και αργότερα από ηγετική θέση στο Ε.Α.Μ. Αθήνας. Πιάστηκε και βασανίστηκε σκληρά. Για τη σωτηρία του έγιναν πολλές προσπάθειες και διαβήματα στον τότε κατοχικό «υπουργό» Παιδείας Λογοθετόπουλο, της δωσιλογικής κυβέρνησης Τσολάκογλου, χωρίς αποτέλεσμα. Εκτελέστηκε το Μάη του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
[2]  Γ. Δ. Τσίβης, Χανιά, Κατοχή και Αντίσταση, σελ. 66, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1985.
[3]  Βλ. Π. Μιχελιουδάκης, Η ΕΠΟΝ γεννήθηκε στην Κρήτη, άρθρο στην εφημ. «Αυγή»,  27 Φεβρουαρίου 1988.
[4]  Οντέτ Βαρών – Βασάρ, Η ενηλικίωση μιας γενιάς: Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2009.
[5]  Βλ. Άννα Μανουκάκη – Μεταξάκη, Η θρυλική ΕΠΟΝ και η δράση της στην Κρήτη, άρθρο στην εφημ. ΠΑΤΡΙΣ (Ηρακλείου), 28 Φεβρουαρίου 2005 και Αντώνης Μπριλλάκης, ΕΠΟΝ Κρήτης: Μια παράλληλη ιστορία, άρθρο στο περιοδικό ΑΝΤΙ, τεύχος 13, 22/2/1975.
[6] Βλ. Η Αλίβρεκτος Νέα Χώρα: Μαρτυρία, Γ. Χριστοδουλάκης 2009, σελ. 205-206.
[7] Προφορική συνέντευξη που δόθηκε στον γράφοντα τον Αύγουστο του 2010 και επιβεβαιώνει όσα αναφέρονται στη μαρτυρία του Γ. Χριστοδουλάκη.
[8] Ο ανταρτοεπονίτης Σπ. Περάκης από τη Νέα Χώρα πρωτοστάτησε στην ίδρυση και ανάπτυξη της ΠΟΕΝ κι αργότερα της ΕΠΟΝ στο ν. Χανίων. Βγήκε στο βουνό και σκοτώθηκε στη μάχη της Παναγιάς στις 14 Νοέμβρη 1944. Στη μνήμη του η ΕΠΟΝ Νέας Χώρας συγκρότησε μια εκλεκτή ομάδα από νέους της συνοικίας και της έδωσε τιμητικά το όνομά του.
[9] Ο Π. Μιχελιουδάκης (1919-1989) γεννήθηκε στη Νέα Χώρα. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο και συμμετείχε στη Μάχη της Κρήτης. Συνιδρυτής της ΠΟΕΝ και μετά στην ΕΠΟΝ, υπήρξε πρόεδρος του Φοιτητικού Συνεταιρισμού. Ύστερα από τις μεγαλειώδεις αντιστασιακές εκδηλώσεις της 25ης Μαρτίου του 1944 στην Τριμάρτυρη, οι Γερμανοί τον επικήρυξαν και ο Παύλος ανέβηκε στο βουνό ως αντάρτης του ΕΛΑΣ αναλαμβάνοντας υπασπιστής του ιλάρχου Κρίτωνα Κυανίδη (καπετάν Φλωριά). Πήρε μέρος στη μάχη της Φουντάνας, στην επιχείρηση στη θέση Φώκιες, στη μάχη της Παναγιάς και ήταν γραμματέας στην συμφωνία της Τρομάρισσας μεταξύ ΕΑΜ και ΕΟΚ. Το 1947 σαν «δεσμώτης του πελάγους και των βράχων» εκτοπίζεται ως πολιτικός εξόριστος στην Ικαρία, στη Μακρόνησο, στον Άη Στράτη. Από το 1963 ασκεί τη δημοσιογραφία (Αυγή, Αλήθεια). Ήταν υποψήφιος σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις της ΕΔΑ στο νομό Χανίων έως τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 η οποία τον εξορίζει ξανά στη Γυάρο και στη Λέρο. Το 1974 ήταν υποψήφιος με την «Ενωμένη Αριστερά» κι αργότερα με το ΚΚΕ Εσωτερικού στα Χανιά. Ήταν από τους πρωταγωνιστές της ΑΝΕΚ και ιδρυτικό μέλος της ΕΤΑΝΑΠ. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Κρητών Επιστημόνων. Έχει γράψει πλήθος άρθρων, μελετών, επιφυλλίδων και κριτικών σημειωμάτων σε εφημερίδες και περιοδικά στα Χανιά και στην Αθήνα.
[10] Ο Γ. Χριστοδουλάκης (1925) γεννήθηκε και μεγάλωσε δίπλα στην  «Αμμούτσα». Ατρόμητος, άφοβος και ακούραστος νέος, στην Κατοχή ήταν Γραμματέας της ΕΠΟΝ της Νέας Χώρας. Πρώτος έπιασε το επονίτικο χωνί και από το «μικρό τρουλί» (ανάμεσα στις σημερινές οδούς Βαλέστρα και Στυλ. Μακράκη), διαλάλησε, μέσα στη μαύρη ναζιστική νύχτα την ιαχή της λευτεριάς, χωρίς να λογαριάζει αν θα τον δουν τα μάτια των χαφιέδων. Το 1944 φυλακίστηκε για λίγο στο κολαστήριο της Αγιάς και αργότερα βγήκε για μικρό διάστημα στο βουνό στον υποδειγματικό λόχο της ΕΠΟΝ. Μετά την απελευθέρωση το μεταπολεμικό και μετεμφυλιακό κράτος τον «αντάμειψε» για την αντιστασιακή του δράση με 16 περίπου χρόνια με βασανιστήρια, φυλακές και εξορίες στα Γιούρα, στον Άη Στράτη, στη Μακρόνησο. Μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης αγωνίζεται και μέχρι σήμερα για τη διάδοση της ιστορίας, των ιδανικών και των αξιών της Αντίστασης του λαού μας ενάντια στον φασισμό.
[11] Μιλά για το καπνεργοστάσιο του Μανωλικάκη που έβγαζε και τα λεγόμενα «στούκας» τσιγάρα.
[12] Τα εργατόπαιδα δούλευαν στα εργοστάσια επεξεργασίας ελαιολάδου και σαπωνοποιείας, της ΑΒΕΑ και του Πρέβε – Ιωαννίδη.

Πιτσιτάκης Γιώργος

Δάσκαλος/Ιστορικός Ερευνητής

Πρώτη δημοσίευση «Χανιώτικα Νέα»

Read Full Post »

Κουβέντες και παρεμβάσεις μέσα στην τσίκνα των ημερών…

Καθόμουν χθες Τσικνοπέμπτη και παρακολουθούσα –θέλοντας και μη- τις συζητήσεις των πελατών στο μαγαζί. Ειπώθηκαν όπως κάθε φορά διάφορα, πρόκειται να σταθώ μοναχά σε μερικά. Κριτήριο επιλογής δεν είναι η πρωτοτυπία τους, αλλά το ακριβώς αντίθετο, το πόσο κοινότυπα είναι και το πόσο βαθιά ριζωμένα βρίσκονται στη συνείδηση της πλειοψηφίας. Ας πάμε όμως στο ψητό…

Έλεγε κάποιος στη δίπλα παρέα με ύφος δασκαλίστικο

• Εμείς οι Έλληνες έχουμε το κακό ότι είμαστε διασπασμένοι, πρέπει να ενωθούμε όλοι μαζί επιτέλους!

Κανείς από τους άλλους δεν διαφώνησε.

Δεν πέρασαν δέκα λεπτά πριν ο ίδιος –ο ενωτικός- άρχισε να κατηγορεί τη διπλανή του που ήταν δημόσιος υπάλληλος, ότι η σύνταξη της των 1000 ευρώ είναι πάρα πολύ μεγάλη και ότι δεν τη δικαιούται σε σχέση με το τι πρόσφερε στην κοινωνία. Εκείνη, αφού πρώτα υπερασπίστηκε τον εαυτό της, τα έβαλε και αυτή με τη σειρά της με τους ελεύθερους επαγγελματίες, και ειδικότερα τους μάστορες που ποτέ δεν κόβουν λέει απόδειξη. Οι επιχειρηματίες της παρέας άρχισαν να διαμαρτύρονται για το πόσο τεμπέληδες είναι οι νέοι, και ότι κανείς τους δεν θέλει να δουλέψει.

• Δηλαδή εμείς γιατί δουλεύουμε όλη μέρα; Εμείς οι επιχειρηματίες είμαστε οι μόνοι που προσφέρουμε στον τόπο και δίνουμε και δουλειές σε οικογένειες, δεν είμαστε σαν τους χαραμοφάηδες του δημοσίου!

Αυτό που έχουν πολλοί επιχειρηματίες, από το μικρότερο ως τον μεγαλύτερο, να νομίζουν ότι δουλεύουν για το καλό του κόσμου και όχι για την τσέπη τους είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο…

Εκεί κάπου λοιπόν έκανα και εγώ την πρώτη μου παρέμβαση λέγοντας τους ότι το 20/100 του πληθυσμού κατέχει το 95/100 του πλούτου και ότι το πιο πλούσιο 1/100 κατέχει πάνω από τον μισό πλούτο τη Γης. Γιατί λοιπόν αντί εμείς οι από κάτω να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για τα ψίχουλα, να μην απαιτήσουμε μια πιο δίκαιη μοιρασιά σε σχέση με τους από πάνω που έχουν τα πολλά; Την ερώτηση την έκανα και στην παραδίπλα παρέα για να πάρω την απάντηση ότι αυτοί(οι από πάνω) δεν έχουν σχέση με εμάς(τους από κάτω). Με λίγα λόγια είναι λες και υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στον πλούτο των πλουσίων και στη φτώχεια των φτωχών. «Εγώ ξέρω τη λύση!» μου λέει ο ίδιος από την παραδίπλα παρέα που έχει μαγαζί με ηλεκτρολογικά, «Πρέπει να μειώσουν το ΦΠΑ στο 10/100». Το έβλεπε βέβαια από το «στεγνά» δικό του μετερίζι, αφού αν πέσει το ΦΠΑ θα αυξηθούν ενδεχομένως οι πωλήσεις και θα ανεβεί και το περιθώριο κέρδους. Του εξηγώ λοιπόν ότι το γεγονός της αύξησης των φόρων στα χαμηλά και μεσαία στρώματα του πληθυσμού, συνδέεται άμεσα με τις απαιτήσεις του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου, άρα, κανένα στεγανό δεν υπάρχει ανάμεσα σε εμάς και σε αυτό, τα δικά μας λεφτά και ο δικός μας ο κόπος είναι που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους. Έδειξε να το επεξεργάζεται όμως δεν μου απάντησε.

Αργότερα το θέμα της πρώτης παρέας άλλαξε και πήγε στον εμφύλιο. Μπήκα και εγώ σφήνα στην κουβέντα αλλά δεν έδιναν και πολύ σημασία στις εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες που τους παρέθετα. Κάποια στιγμή έπιασα κατ’ ιδίαν συζήτηση με τον πιο «λάιτ» από αυτούς. «Στον πόλεμο και οι δύο πλευρές καταντάνε να γίνονται το ίδιο» μου λέει. «Δηλαδή…», τον ρωτάω, «στην κατοχή ήταν το ίδιο οι ναζί με αυτούς που πολεμούσαν τους ναζί;». Απάντηση δεν πήρα ούτε από αυτόν …

Γενικά αυτές οι υπεραπλουστευτικές απαντήσεις του στυλ «η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση», και, «όλοι το ίδιο είναι» εκφράζουν στην καλύτερη περίπτωση άγνοια. Άμα δεν ξέρεις τίποτα για ένα ζήτημα πετάς ένα «η αλήθεια βρίσκεται πάντα κάπου στη μέση» και καθάρισες. Στην περίπτωση όμως που δεν εκφράζονται από άτομα ή φορείς που έχουν άγνοια, διαδίδονται ακριβώς για να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις όσων τελικά δεν το ψάχνουν και πολύ και δέχονται την επικρατέστερη «αποψάρα». Κάπως έτσι καταλήγουμε σε οπτικές του στυλ «μα έλληνας να τουφεκάει έλληνα;».

Παρακάτω –προς ένδειξη ότι δεν είναι όλοι ίδιοι- ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από το συλλογικό βιβλίο της Σύγχρονης Εποχής, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας(σελ.77-79). Αποτελούν μαρτυρίες από αριστερές πολιτικές κρατούμενες στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ σε υπόμνημα τους προς τον ΟΗΕ το 1950. Οι ίδιες και οι οικογένειες τους –όπως και χιλιάδες άλλοι κρατούμενοι- είχαν πρωτύτερα δώσει το αίμα τους για την απελευθέρωση της χώρας από τους ναζί και τους ντόπιους συνεργάτες τους.(Διατηρώ την ορθογραφία του πρωτότυπου)

«Η ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΛΜΑ έχασε τον άνδρα της στην Αλβανία. Δύο αδέρφια της σκότωσαν οι Γερμανοί και η ίδια, το τραγικό θύμα, αφού βασανίστηκε απάνθρωπα με μαχαιριές σε όλο της το σώμα, δικάστηκε σε θάνατο.»

«Της ΓΑΡΥΦΑΛΙΑΣ ΔΟΥΝΙΑ εκτελούν τον αδελφό της οι Γερμανοί και τα σημερινά στρατοδικεία τον άλλον τον αδελφό, ενώ αυτή βασανίζεται και καταδικάζεται. (…) Δεν τους εμπόδισαν τα 70 χρόνια της ΑΘΗΝΑΣ ΤΣΑΝΤΙΚΟΥ να την ξεγυμνώσουν, να της περάσουν φάλαγγα και να την πολτοποιήσουν(βρίσκεται μόνο μ’ ένα γλουτό). Αλλά ούτε και τη γριά ηρωίδα δεν την εμπόδισε τίποτα να φωνάζει από την απομόνωση γυμνή και κρεουργημένη στο 15χρονο αγόρι της που το βασανίζανε(…): «Μη παιδί μου, πεις ψέματα και πάρης κόσμο στο λαιμό σου!».»

«Κι όταν στη ΓΙΑΓΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΔΟΥ, 65 χρονών, μετά από τα βασανιστήρια, της φέρανε μπροστά δεμένο το ανήλικο παιδί της (14 χρονών) και του στηρίξανε του πιστόλι στα μηνίγγια(…): «Μη σε νοιάζει, παιδί μου», του είπε, «κι αν πεθάνης, δε θα καταλάβης τίποτα, δυο λεπτών υπόθεση είναι, σε λίγο θα ‘ρθω και ‘γω.»

«Της ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ της αρπάζουν από την αγκαλιά και της σκοτώνουν το μικρό που της είχε αφήσει ο εκτελεσμένος από τους Γερμανούς άνδρας της. Μετά την βασανίζουν και της σπάνε την ωμοπλάτη και τη λεκάνη.»

«Η ΒΙΟΛΕΤΑ ΤΣΑΜΟΥΤΑΛΙΔΟΥ, 75 χρόνων, με σκοτωμένο το παιδί της από τους Γερμανούς, ενώ τη βασανίζουν, άκουγε από το διπλανό κελί τα βογκητά του παιδιού της, του ήρωα του Ελ-Αλαμέιν, που ενώ ξεψυχούσε από τα βασανιστήρια φώναξε «μάνα μου»»

«Τη ΜΑΛΑΜΑΤΗ ΚΑΛΚΑΝΤΖΗ, 60 χρόνων, αφού την βασάνισαν μαζί με τον άνδρα της, την πέταξαν τη νύχτα μαζί του σ’ ένα σκοτεινό κελί αναίσθητη από τα βασανιστήρια. Σε λίγο συνήλθε ακουμπισμένη στο κρύο μάγουλο του ανδρός της, που ήταν νεκρός.»

«Την ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΟΥΚΜΑ, 60 χρονών, την βασάνισαν απάνθρωπα γιατί είχε κόρη στο βουνό. Την πατούσαν με τα άρβυλα στο στήθος και στο σώμα ολόκληρο, τόσο που τα σημάδια φαίνονται και σήμερα, της φόρεσαν κυλότα ειδική, της βάλανε μέσα γάτα, που της ξέσχισε τις σάρκες, της έβαλαν παλούκια στα γεννητικά όργανα. Έμεινε σακατεμένη.»

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Μερικές παρατηρήσεις και σκέψεις για την διαμόρφωση των αστικών θεσμών και δικαιωμάτων(Μέρος Δεύτερο)

Συνέχεια από το προηγούμενο

Ο μεγάλος Ζαν Ζακ Ρουσσώ

Θα λέγαμε λοιπόν ότι οι αστικοί θεσμοί από τη γέννηση τους ευαγγελίστηκαν μια οικουμενικότητα. Ήταν «τα ατομικά δικαιώματα του ανθρώπου», όχι του Γάλλου, όχι του Άγγλου, αλλά δυνητικά όλης της ανθρωπότητας(βέβαια κάποιοι «άγριοι» στις αποικίες ίσως και να εξαιρούνταν). Η οικουμενικότητα αυτή δεν μπορούσε να ξεφύγει από τις αρχές και την ηθική που αξίωνε, τις αρχές δηλαδή και την ηθική της αστικής τάξης, για αυτό και ως υπόδειγμα ανθρώπου αντιλαμβάνεται τον αστό και ότι τον πλαισιώνει. Ρισκάρω εδώ να πω, ότι οι αξίες αυτές ήταν στην πραγματικότητα απόλυτα συμβατές με την επιθυμία του κεφαλαίου για παγκόσμια εξάπλωση και κυριαρχία, εξού και η οικουμενικότητα.

Οι αστικές ελευθερίες, ως τέτοιες(και εδώ με πρόλαβε ο Κοσμόπουλος στα σχόλια), και οι αστικές διακηρύξεις περί ισότητας με τη σειρά τους, από τη στιγμή που η αστική τάξη κυριάρχησε της αριστοκρατίας, έχασαν το ουσιαστικό τους αρχικό αίτημα και απέκτησαν τυπική υπόσταση. Στην ουσιαστική τους μορφή διέλυσαν έναν ήδη διαμορφωμένο κόσμο με θεσμοθετημένη ανισότητα και ιδιαίτερα δικαιώματα, μόνο για να στήσουν –όπως είδαμε και παραπάνω- έναν καινούριο κόσμο με τις δικές του ανισότητες. Απέναντι σε αυτές τις ανισότητες οι αστικές διακηρύξεις παίρνουν τυπική μορφή, γίνονται άδειες λέξεις, δεν επιδιώκουν κάποιου είδους μεταβολή προς μια πιο δίκαιη διανομή του πλούτου. «Όλοι γεννιούνται ίσοι»… οκ αλλά για την υπαρκτή ανισότητα θα πούμε τίποτα; «Όλοι έχουν δικαίωμα στην εργασία»… οκ αλλά για τους ανέργους θα πούμε τίποτα; Απέναντι σε όλα αυτά οι αστικοί θεσμοί στέκουν απαθείς, και αυτό διότι ποτέ δεν φτιάχτηκαν για να καταπολεμήσουν την πραγματική ανισότητα. Οι αστικοί θεσμοί παίρνουν ουσιαστική μορφή, μοναχά εκεί που χρειάζεται αυτήν την πραγματική ανισότητα να την υπερασπιστούν. Μια τέτοια περίπτωση είναι η κατοχύρωση της ατομικής ιδιοκτησίας, τι κι αν το 10/100 του πλανήτη κατέχει το 90/100 του πλούτου, είναι ιδιοκτησία τους και πρέπει να προστατευθεί. Στην πραγματικότητα πρέπει και να αυξηθεί, αφού οι αστικοί θεσμοί σφυρίζουν αδιάφορα όσο η μεγάλη ιδιοκτησία απαλλοτριώνει με νόμιμο τρόπο(άρα και ηθικό) την μικρή, με αποτέλεσμα η ψαλίδα της ανισότητας να ανοίγει ακόμα περισσότερο(συγκεντροποίηση του κεφαλαίου).

Βεβαίως ακόμη και αυτοί οι ανεπαρκείς, οι μονομερείς, οι αλλήθωροι αστικοί θεσμοί, όταν το χρειαστεί το κεφάλαιο, χώνουν το κεφάλι στην άμμο και δεν το ενοχλούν. Πάρτε για παράδειγμα την εκμετάλλευση των αποικιών από τις μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις όλους τους προηγούμενους αιώνες, ή τις αμερικανοκίνητες δικτατορίες στην Λατινική Αμερική, τη δική μας χούντα, το ναζισμό και το φασισμό. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι αστικοί θεσμοί υποκλίθηκαν ταπεινά, ανοίγοντας δρόμο στους «ποιητές» για να περάσουν και να ασκήσουν την δικτατορία του κεφαλαίου χωρίς τις περιττές περισπάσεις και την ενοχλητική μουρμούρα των κοινοβουλίων, του συνδικαλισμού ή του τύπου. Και μιας και μιλήσαμε για φασισμό και ναζισμό, ας αναφερθούμε επιγραμματικά σε ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται έντονα στις μέρες μας.

Ιστορικά ο φασισμός εμφανίστηκε ως μια ιδεολογία αντί-διαφωτιστική, με την έννοια ότι ήρθε ως μια άρνηση διακηρύξεων του τύπου ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα. Αρνήθηκε τον κοινοβουλευτισμό, την ελευθερία του τύπου, τα δικαιώματα του ανθρώπου κ.α. Στην πραγματικότητα ο φασισμός ήταν η ιδεολογία που ήρθε και ταίριαξε –για μια σειρά από λόγους- στον καπιταλισμό που ετοιμάζονταν για ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Αυτός είναι και ο λόγος που όσο κόντρα και αν πήγε ο ναζισμός στις αρχές και τις διακηρύξεις της αστικής τάξης του 18^ου αιώνα, καθόλου δεν πείραξε, αντίθετα ευεργέτησε, την κυρίαρχη γερμανική και ιταλική αστική τάξη του 20^ου αιώνα.[1] Πώς να την πειράξει άλλωστε αφού την είχε ως εντολοδόχο.

Παρόλα αυτά, σε συνθήκες αστικής δημοκρατίας, οι φασίστες εκμεταλλεύονται τους αστικούς θεσμούς στο βαθμό που αυτοί οι θεσμοί τους ωφελούν. Ο Χίτλερ για παράδειγμα, πήρε το χρίσμα για την εξουσία με άκρως συμβατό προς τους αστικούς θεσμούς τρόπο, κατόπιν βέβαια, κατήργησε τους ίδιους αυτούς θεσμούς. Αντίστοιχα, στη χώρα μας, η ναζιστική οργάνωση «Χρυσή Αυγή», ιδεολογικοί απόγονοι του Χίτλερ και των ταγματασφαλιτών, εκμεταλλεύονται και αυτοί τους αστικούς θεσμούς προς όφελος τους, και οι αστικοί θεσμοί ούτε κιχ δε βγάζουν.

• «Είμαστε νόμιμα εκλεγμένο κόμμα», λένε.
• «Μη μας αφαιρείτε το δικαίωμα να αυτοπροσδιοριζόμαστε, δεν είμαστε ναζί είμαστε Έλληνες εθνικιστές», λένε. Τι και αν υπάρχουν χιλιάδες γιγαντοαφίσες του Χίτλερ, ναζιστικές σημαίες, τατουάζ με σβάστικες, «αρχαιοελληνικοί χαιρετισμοί», αναφορές σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, λατρεία της χούντας των συνταγματαρχών και του Μεταξά, μίσος για την εθνική αντίσταση. Είπαμε, είσαι ότι δηλώνεις.
• «Οι Έλληνες αντιμετωπίζουν την ανισότητα και τον ρατσισμό στη χώρα τους», λένε, και προσπαθούν να πετάξουν έξω παιδιά μεταναστών από τους παιδικούς σταθμούς, τους μετανάστες από τα νοσοκομεία, τραμπουκίζουν μικροπωλητές, δεν αφήνουν τα προσφυγόπουλα σε χλωρό κλαρί κ.α.
• Παράλληλα κάνουν συνεχώς μηνύσεις και προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για κάθε ψύλλου πήδημα, την ίδια μάλιστα στιγμή που εγκληματούν με δολοφονίες, βιασμούς, δολοφονικούς ξυλοδαρμούς κ.α.

Είπαμε παραπάνω ότι οι αστικοί θεσμοί σιωπούν, αυτό δεν είναι εντελώς αληθές, μιας και πολλοί αστοί πολιτικοί – και όχι μόνο χρυσαυγίτες- συχνά χρησιμοποιούν τους θεσμούς αυτούς για να υπερασπιστούν την Χρυσή Αυγή. Το δικαίωμα τους να υπάρχουν στη βουλή, το δικαίωμα τους να χρησιμοποιούν αίθουσες των δημοτικών αρχών, το δικαίωμα τους στον τηλεοπτικό χρόνο κ.α. Σχετικό άρθρο είχα γράψει λίγο παλιότερα, θα το βρείτε εκεί. Γίνονται λοιπόν οι αστικοί θεσμοί όπλο στα χέρια αυτών που θέλουν να τους καταργήσουν για να φέρουν το μεσαίωνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δίκη του δήμαρχου της Πάτρας Κώστα Πελετίδη, ο οποίος –μετά από ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου- αρνήθηκε να παραχωρήσει στους χρυσαυγίτες την αίθουσα του δήμου πατραίων και τώρα δικάζεται για αυτή του την πολιτική επιλογή. Αντίθετα, οι χρυσαυγίτες εγκληματούσαν για πολύ καιρό και η δικαιοσύνη έκανε τα στραβά μάτια, τουλάχιστον μέχρι να φτάσουμε στην περίπτωση Φύσσα. Ακόμα όμως και στη μετά-Φύσσα εποχή, πολλά από τα εγκλήματα των φασιστών δεν έχουν συμπεριληφθεί στην δικογραφία ενώ οι δίκες σέρνονται με την πρόφαση ότι δεν μπορεί να βρεθεί κατάλληλος χώρος. Στην απορία που μπορεί να έχει κάποιος «γιατί γίνονται όλα αυτά;», η απάντηση είναι ότι τόσο οι αστικοί θεσμοί όσο και ο φασισμός, υπάρχουν για να εγγυόνται την κυριαρχία της αστικής τάξης στα εύκολα και στα δύσκολα. Όσο αλληλοαναιρούμενοι και αν μοιάζουν με την πρώτη ματιά, αν συλλάβει κάποιος την πλήρη εικόνα θα συνειδητοποιήσει ότι είναι συμπληρωματικοί.

Ο Πελετίδης βαδίζει προς το δικαστήριο με το χαμόγελο στα χείλη, το δίκιο με το μέρος του,  και τον λαό της Πάτρας να τον ακουλουθεί.

Κάπου εδώ τελειώνει το δεύτερο και τελευταίο μέρος του άρθρου αναφορά στους αστικούς θεσμούς. Έχω υπόψη μου ότι σε καμία περίπτωση δεν εξάντλησα το ζήτημα. Ελπίζω σε έναν γόνιμο διάλογο στα σχόλια.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

[1] Φυσικά την πλήρωσαν πολλοί μικρομεσαίοι εβραίοι, και κάποιοι ίσως λίγο μεγαλύτεροι, θύματα των ενδοαστικών ανταγωνισμών. Αξίζει επ’ αυτού να διαβάσετε το άρθρο «Οι εβραίοι και η Ευρώπη» του Μαξ Χορκχάιμερ.

Read Full Post »

Στόλον στόλον τον μισόν ή όλον;

Κάτι τέτοια βλέπω και μου έρχονται στο μυαλό βιβλικές ιστορίες με καιόμενους θάμνους…

Πριν από μερικές μέρες και για μερικές μέρες είχαμε την τιμή για ακόμη μια φορά να υποδεχθούμε και να φιλοξενήσουμε στην πόλη μας τα Χανιά τον αμερικάνικο στόλο. Οι περίπου 6.000 στρατιώτες αποβιβάστηκαν  του αρεοπλανοφόρου USS George H.W. Bush και ξεχύθηκαν στο ενετικό λιμάνι σαν ανθρώπινα σπερματοζωάρια προκειμένου να το γονιμοποιήσουν οικονομικά στα πέτρινα τούτα χρόνια, και αυτό με χαρά άνοιξε τα πόδια του για να τους δεχθεί. Δυστυχώς δεν γίνεται να περιγραφεί διαφορετικά αυτή η κινητοποίηση των καταστηματαρχών για να αποσπάσουν μια χούφτα δολάρια από τα λιγούρια τα πεζοναυτάκια. Ποτό, μαυράκι και πουτάνες, μάλιστα είδα μπροστά στα μάτια μου να πλασάρει χασισάκι στους πεζοναύτες μικρό παιδάκι 10-12 ετών δίπλα στο σιντριβάνι.

Κατά τα άλλα βό(γκ)ηξε η τοπική κοινωνία για τις 300 ιερόδουλες που ήρθαν σε αποστολή εκτός έδρας για τις ανάγκες του στόλου. Στην παρατήρηση ενός γείτονα συριζαίου σχετικά με την κατάπτωση των ηθών, του απάντησα ότι αυτά τα φαινόμενα είναι τόσο έντονα λόγο του καρκινώματος που λέγεται αμερικάνικη βάση στην πόλη μας, αλλά και της κακομοιριάς του ελληνικού λαού, για την οποία μεγάλη ευθύνη έχει και η κυβέρνηση συριζανελλ. Δεν δέχθηκε τα επιχειρήματα μου…

Όχι, δεν θα πιάσω από το αυτί ούτε τις ιερόδουλες αλλά ούτε και τα μαγαζιά στο λιμάνι που αγκάλιασαν με αγάπη και τρυφερότητα τα δολάρια του στόλου. Όμως δεν μπορώ και να πω ότι είμαι ικανοποιημένος με τα μυαλά που κάποια «χωριανάκια» μου κουβαλούν, οι οποίοι δεν έχουν καν την δικαιολογία ότι εισέπραξαν «μαρούλια». Ας γίνω όμως πιο συγκεκριμένος.

Μάθαμε τις προάλες ότι 25 εθελοντές από το αεροπλανοφόρο καθάρισαν την παραλία του Σταυρού. Το νέο ανακοινώθηκε παντού και οι αντιδράσεις ποικίλαν. Εγώ θα σταθώ λιγάκι σε εκείνους που υποστήριξαν αυτόν τον «άθλο», λες και είχαν μπροστά τους τον Ηρακλή που καθάρισε τους στάβλους τους Αυγέα. Παραθέτω μερικά χαρακτηριστικά σχόλια που αλίευσα από το Internet, στην παρένθεση τα δικά μου σχόλια.

«Αφού δε τα κάνουμε εμείς. ..»(Να μην το ξέραμε πρωτύτερα να «τα κάναμε» εμείς, να τα μαζεύαμε, και να πηγαίναμε να αδειάζαμε 2-3 βυτία σκατά στην παραλία…)

«kanan kai kati kalo»(Ακόμη και μια παραλία στο μέγεθος της Σαχάρας να καθάριζαν, πάλι αυτό δεν θα ξέπλενε ούτε το ένα εκατομμυριοστό από τα εγκλήματα τους)

«Για όποιο λόγο και να το έκαναν…μπράβο τους!!!!»(Ευχαριστούμε τους Αμερικάνους…)

«Ο απλος πολιτης φυσικα!!!Και καθε λογικος πολιτης σε ολο τον κοσμο σεβεται τον εαυτο του σεβεται και του αλλους.Δεν με ενδιαφερει το χρωμα η φυλη και ολα τα υπολοιπα.Αυτο που βλεπωτο εκτιμω.Ας το κανουν και οι ντοπιοι γαι τον τοπο τους!!!Καλο ξημερωμα.»(Δεν είναι θέμα ρατσισμού το να θεωρεί κάποιος ανεπιθύμητο έναν ιμπεριαλιστικό στρατό στην πόλη του. Δεν είναι ανεπιθύμητοι επειδή είναι μαύροι ή Αμερικάνοι, είναι ανεπιθύμητοι επειδή αιματοκυλούν τον κόσμο)

«Και τα δικα μας τα κακομαθημενα αραχτα στα κψμ και το καλοκαιρι πρωτα στο βρωμισμα των παραλιων!
Δεν ειμαι αμερκανοφιλος,δεν τους γουσταρω καθολου αλλα το σωστο πρεπει να λεγεται!»(Να λέγεται όμως και η οικολογική καταστροφή και οι καρκίνοι που προκαλούν οι «έξυπνες βόμβες» πέρα από τον άμεσο θάνατο που σκορπούν. Να λέγεται επίσης και το πώς μολύνουν τα χημικά των νατοϊκών πολέμων την θάλασσα. Να λέμε και για τις διεθνείς συμφωνίες ενάντια στη μόλυνση ,τις οποίες οι Αμερικανοί δεν έχουν αποδεχθεί με αποτέλεσμα η βιομηχανία τους να μην ακολουθεί κάποιους στοιχειώδεις κανόνες, και να παράγουν αβέρτα ρύπους. Όσο για τους Έλληνες φαντάρους, σήκω σήκω κάτσε κάτσε μας είχαν με τις πυρκαγιές, με πλημύρες, με τον «εθελοντισμό» στους ολυμπιακούς αγώνες κ.α. Οι Αμερικάνοι τουλάχιστον πάνε εθελοντικά  στρατό και πληρώνονται κιόλας.)

«Μαγκιά τους και μπράβο τους, κι ας είμαστε ένας λαός γεμάτος συμπλέγματα και κολλημένος σε άλλες εποχές..»(Αυτό γιατί ο αμερικάνικος λαός είναι ως γνωστόν από τους λιγότερο συμπλεγματικούς του κόσμου και προοδευτικός… αφού να φανταστείς σε μερικές πολιτείες διδάσκονται ότι οι άνθρωποι προήλθαν από τον Αδάμ και την Εύα. Για να μη μιλήσουμε για τα PTSD(Posttraumatic stress disorder) που αποκτούν πολλοί Αμερικάνοι στρατιώτες που συμμετείχαν στους κατά τόπους πολέμους της χώρας τους.)

εεεε οοοο πάρτε τις σακούλες σας και φύγετε από ‘δω…

Παράλληλα με τα παραπάνω, πριν από καμιά δεκαριά μέρες ανακοινώθηκε και πρωταθληματάκι ποδοσφαίρου, το οποίο διοργάνωνε για τα παιδιά το «Χαμόγελο του Παιδιού» στα Χανιά. Στην διοργάνωση αυτή  η αμερικάνικη βάση ήταν ένας από τους χορηγούς και μαζί διάφοροι τοπικοί φορείς. Το αστείο –και τραγικό- είναι ότι συμπεριέλαβαν και τον «εμπορικό σύλλογο Χανίων» στους χορηγούς, ο οποίος είχε εκφράσει επισήμως την εναντίωση του σε αυτήν την συνδιοργάνωση. Γιατί είναι το λιγότερο προκλητικό, να αποδέχεται «Το Χαμόγελο του Παιδιού» να συμμετέχουν σε μια τέτοια δράση, οι εγκληματίες εκείνοι που έχουν γίνει αιτία να σβήσουν μια για πάντα τα χαμόγελα εκατομμυρίων παιδιών ανά τον κόσμο. Όχι κύριοι… η «βιτρίνα» της Αμερικάνικης βάσης να μη γινόμαστε και καμία ανάμειξη να μην έχουμε στις «αγαθοεργίες» τους.

Ίσως πάλι και να είμαι υπερβολικός… ίσως και να πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που ένας τόσο ισχυρός στρατός όπως ο Αμερικάνικος που γαμεί και δέρνει, εμάς προς το παρόν μόνο μας γαμει..

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Read Full Post »

Μερικές παρατηρήσεις και σκέψεις για την διαμόρφωση των αστικών θεσμών και δικαιωμάτων(Μέρος Πρώτο).

Ο θάνατος του Μαρά

Η έννοια του «ελεύθερου ατόμου», η έννοια του «πολίτη», η έννοια του «κοινωνικού συμβολαίου», ο κοινοβουλευτισμός και τα αστικά κόμματα, η «ελευθερία του τύπου», η «ελευθερία της έκφρασης», είναι μερικές μόνο από τις θεωρητικές σταθερές που διέπουν λίγο πολύ τις «μοντέρνες κοινωνίες». Η ανάδυση αυτού του συνόλου των ιδεών ήρθε σε μεγάλο βαθμό με τον διαφωτισμό, που κατά κάποιο τρόπο αποτέλεσε το πνεύμα της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης, η οποία με τη σειρά της διέδωσε τις ιδέες αυτές σε όλα τα μήκη και τα πλάτη.

Οι έννοιες αυτές στο σύνολο τους, αποτελούσαν ένα αίτημα το οποίο ταίριαζε στις επιδιώξεις της τότε ανερχόμενης αστικής τάξης απέναντι στα θεσμοθετημένα ιδιαίτερα κληρονομικά δικαιώματα της αριστοκρατίας, τα οποία έμπαιναν εμπόδιο στην απελευθέρωση της δυναμικής της και την απέκλειαν από κρατικούς και πολιτικούς θεσμούς. Το «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι», για παράδειγμα, επεδίωκε την κατάργηση των κληρονομικών προνομίων που απολάμβανε η αριστοκρατία σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες ανθρώπων, μεταξύ αυτών και οι αστοί. Η αστική τάξη, ως ανερχόμενη τάξη εκείνη την εποχή(18^ος-19^ος αιώνας) –και μέσα από την αστική διανόηση- έγινε ο κύριος φορέας αυτού του συνόλου των ιδεών. Το γενικό αίτημα ήταν η απελευθέρωση των αστών από κανόνες και θεσμούς που εξέφραζαν μια τάξη πραγμάτων σε παρακμή. Παρότι σε παρακμή, και παρότι η φεουδαρχία μπορούσε να παραλληλιστεί με ένα δόντι που είχε σαπίσει, έτσι όπως ακριβώς και το δόντι, οι αριστοκράτες, αντιστέκονταν όσο μπορούσαν στο να πέσουν και προκαλούσαν τον μέγιστο δυνατό πόνο σε κάθε προσπάθεια ανατροπής των ιδιαίτερων προνομίων τους.

Η αστική τάξη, προκειμένου να επιβάλλει τη θέληση της στην αριστοκρατία και στη μοναρχία, κατάφερε να πείσει ότι τα δικά της ιδιαίτερα συμφέροντα αποτελούσαν το γενικό συμφέρον όλων των καταπιεσμένων τάξεων(ενα κάπως σχετικό άρθρο που είχα γράψει παλιότερα). Αυτό είχε σαν συνέπεια, δίπλα στους αστούς να αγωνιστούν και να επαναστατήσουν και άλλα κοινωνικά στρώματα[1], μεταξύ αυτών και η εξαθλιωμένες «λαϊκές μάζες» που για αιώνες υπέφεραν από την ασυδοσία των ευγενών. Η πορεία προς την επικράτηση είχε μεν τα μπρος πίσω της, αλλά με τον καιρό εξαφάνισε μια για πάντα τον παλαιό εκείνο κόσμο, με αποτέλεσμα στις μέρες μας να έχουν μείνει μοναχά μερικά ισχνά υπολείμματα του, σαν ξόανα, η σαν τις τελευταίες σπίθες μιας φλόγας που έχει από καιρό πάψει να τροφοδοτείται με νέο υλικό.

Με την οριστική επικράτηση της η αστική τάξη μετατράπηκε από προοδευτική σε συντηρητική. Στη θέση του παλιού κόσμου των ιδιαίτερων συμφερόντων που γκρέμισε, όρθωσε έναν νέο στερέωμα ιδιαίτερων συμφερόντων, των δικών της. Παράλληλα έθεσε ως κύρια επιδίωξη της να διατηρήσει αυτό το στερέωμα πάση θυσία, με ότι αυτό σήμαινε για τις υπόλοιπες καταπιεσμένες τάξεις και τις λαϊκές μάζες που τους είχαν πρωτύτερα βοηθήσει. Οι αστοί σχεδόν εξαφάνισαν τους θεσμούς εκείνους που έδιναν ιδιαίτερα δικαιώματα στην κληρονομική αριστοκρατία, και στη θέση αυτών των θεσμών ήρθαν τα αστικά συντάγματα. Στα οποία –αστικά συντάγματα- περιλαμβάνονταν και περιλαμβάνονται άρθρα με διακηρύξεις του τύπου:

• Όλοι γεννιούνται ίσοι
• Όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα
• Όλοι δικαιούνται ίσες ευκαιρίες

Στην πραγματικότητα και μόνο που υπάρχουν αυτά τα συντάγματα, αποτελούν απόδειξη ότι ακόμα και στην αστική κοινωνία οι ανισότητες εξακολουθούν να υπάρχουν. Διότι αν πραγματικά γεννιόνταν όλοι ίσοι, αν όλοι είχαν τα ίδια δικαιώματα, τότε δεν θα χρειάζονταν τα συντάγματα για να θέτουν αυτούς τους κανόνες. Ο γιός του βιομήχανου για παράδειγμα δεν γεννιέται ίσος με το γιό του αγρότη, και ούτε θα έχει τις ίδιες ευκαιρίες με αυτόν. Στην καλύτερη περίπτωση, όπως λέει και ο Μαρξ, η αστική ιδεολογία αξιώνει μια ιδέα περί ισότητας η οποία αφαιρεί από τα υποκείμενα το πραγματικό περιεχόμενο της ζωής τους(πλούσιος, φτωχός, μειονότητα, άνδρας – γυναίκα, κυρίαρχη ομάδα ) και υψώνει στη θέση του ένα αφηρημένο ξόανο, τον πολίτη. Σαν «πολίτες», δηλαδή σαν αφηρημένες θεωρητικές έννοιες, είμαστε όλοι ίσοι. Σαν άνθρωποι, δηλαδή σαν συγκεκριμένα υποκείμενα, όχι. Η έννοια του πολίτη είναι μια έννοια που αφαιρεί το πραγματικό κοινωνικό περιεχόμενο και υψώνει στη θέση του ένα σκιάχτρο το οποίο υποτίθεται εκπροσωπεί τον καθένα μας ξεχωριστά ως μέτρο πολιτικής ισότητας. Στην ουσία αποτελεί μια ισοπέδωση, μια παραίτηση από την επιδίωξη της άμβλυνσης των υπαρκτών διαφορών,  ένα είδος «ισότητας» που υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Τα δικαιώματα του πολίτη είναι και αυτά εν πολλοίς αφηρημένα. Στο βαθμό που δεν είναι αφηρημένα, αντανακλούν τις επιδιώξεις της αστικής τάξης στην ιστορική πάλη της με την φεουδαρχία.

Το «Όλοι γεννιόμαστε ίσοι», για παράδειγμα εκφράζει το αίτημα να μην υπάρχουν ιδιαίτερα κληρονομικά δικαιώματα. Το «όλοι πρέπει να έχουν ίση αντιμετώπιση απέναντι στο νόμο» εκφράζει πάλι το αίτημα των αστών να μην τους αντιμετωπίζει άνισα η δικαιοσύνη σε σχέση με τους αριστοκράτες. Το «όλοι πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες» εκφράζει την επιδίωξη της αστικής τάξης να μην αποκλείεται από τα ανώτερα κρατικά και πολιτικά αξιώματα προς όφελος της αριστοκρατίας. Με λίγα λόγια, η έννοια του πολίτη, είναι ιστορικά προσδιορισμένη και ανταποκρίνεται στα ιδιαίτερα συμφέροντα της αστικής τάξης στην πορεία της προς την επικράτηση. Η ίδια η έννοια του ατόμου εξέφραζε το πέρασμα από μια κοινωνία με «κοινοτική» δομή, σε μια νέα κοινωνία που οι κοινοτικοί δεσμοί υποβαθμίζονται και η «ανθρώπινη μονάδα» επιδιώκει να αποτελέσει την νέα μονάδα μέτρησης. Ο αστός επιχειρηματίας που έχει υποχρέωση να αυξήσει τον πλούτο του μέσω της επιχειρηματικότητας, ο «ελεύθερος» εργάτης που σαν μονάδα πωλεί την εργατική του δύναμη στην αγορά εργασίας, η μαζική αστικοποίηση, ο καταναλωτισμός, η συσπείρωση στην πυρηνική οικογένεια έναντι της διευρυμένης, δημιούργησαν μια νέα αντίληψη για την κοινωνία που έσπασε τους παραδοσιακούς δεσμούς. Οι άνθρωποι πλέον, άρχισαν όλο και λιγότερο να βρίσκονται μεταξύ τους ως μέλη μιας κοινότητας(προσωποποιημένες σχέσεις αγροτικής παραγωγής στην ύπαιθρο, συντεχνιακός τρόπος παραγωγής), και όλο και περισσότερο να συναντώνται ως καλοσυντονισμένες μονάδες επικεντρωμένες στην από- προσωποιπημένη καπιταλιστική διαδικασία της παραγωγής.

Και εδώ ξανά συναντάμε την έννοια του αφηρημένου ατόμου, του ατόμου της μανιφακτούρας, του εργοστασίου. Του ανθρώπου αριθμού, που καλείται να αφήσει την προσωπική του ζωή έξω από την πύλη του εργοστασίου και να χρησιμοποιήσει μόνο τις ικανότητες του εκείνες που αφορούν την παραγωγή. Πρέπει όμως να πάρουμε υπόψη μας και μια ποιοτική διαφορά ανάμεσα στους αστούς και στους μορφωμένους από την μια πλευρά, και στους εργάτες από την άλλη. Οι αστοί και οι μορφωμένοι, κατέχουν το «δικαίωμα» να επινοούν το άτομο τους ως διακριτή προσωπικότητα, οι απλοί εργάτες αντιμετωπίζονται στην βιομηχανική/αστική κοινωνία περισσότερο ως άτομα αριθμοί. Οι οικονομικοί, οι κρατικοί, ακόμα και οι κοινωνικοί μηχανισμοί της άρχουσας τάξης τους αντιλαμβάνονται περισσότερο ως λογιστικές οντότητες και λιγότερο ως ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα. Στις περιοχές που ο κόσμος της υπαίθρου συνεχίζει να επιβιώνει, οι παλαιοί θεσμοί έχουν περισσότερη αντοχή, όμως στο βιομηχανικό κόσμο τις εξελίξεις τις οδηγεί η πόλη και όχι η ύπαιθρος.

Προκειμένου να μη γίνει το άρθρο πολύ μακροσκελές -και επειδή σώνεται και η μπαταρία του laptop- βάζω εδώ κάπου εδώ ένα προσωρινό στοπ. Το κείμενο θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί στο δεύτερο μέρος.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

[1] Αξίζει να σημειωθεί ότι αρχικά στη Γαλλία επαναστάτησε εναντίον του μονάρχη και η ίδια η αριστοκρατία, προκειμένου να περιορίσει προς όφελος της τα προνόμια του.

 

Εκεί το δεύτερο μέρος

Read Full Post »

Όλοι μαζί μπορούνε…

---

Αφορμή για το άρθρο που ακολουθεί στάθηκε ένα χαρακτηριστικό βιντεάκι το οποίο είδα να δημοσιεύεται σε faceμπουκικους τοίχους φίλων μου. Πριν προχωρήσω στην ανάλυση του συγκεκριμένου βίντεο σας επισυνάπτω τη διεύθυνση ώστε να το δείτε και να αποκτήσετε μια ιδέα.

«Μια συγκλονιστική διαφήμιση από την τηλεόραση της Δανίας με το πιο επίκαιρο μήνυμα αυτών των ημερών»

Αυτό που παρατηρούμε στο βίντεο, είναι ότι διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων μπαίνουν σε «κουτιά» και ύστερα ο εκφωνητής καλεί όσους έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά να βγουν από τα κουτάκια τους και να πάνε να σταθούνε μαζί. Στο τέλος, ως εκ θαύματος, όλοι οι άνθρωποι στέκονται μαζί, αφού –και αυτό είναι το μνμ του βίντεο- πέρα από αυτά που τους χωρίζουν υπάρχουν και αυτά που τους ενώνουν.

«Τι όμορφη σκέψη!», ίσως πουν κάποιοι…

Τι, όχι;

Η αλήθεια είναι πως όσο αγαπησιάρικο και αν μοιάζει το βίντεο αυτό, κρύβει από πίσω του εντέχνως κάτι με πολύ πονηριά. Και με το να κρύβει αυτό το κάτι, διαμορφώνει και μια αντίληψη για την κοινωνία η οποία κάθε άλλο παρά αθώα καλλιεργείται.

Είναι γεγονός ότι σε κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορές στο φύλο, στη φυλή, στο επάγγελμα, στις ιδέες, στο βάρος, στο ύψος κλπ κλπ. Πέρα από τις διαφορές που μπορεί να έχουν δυο άνθρωποι μεταξύ τους, θα έχουν όλο και κάποια κοινά χαρακτηριστικά, είτε αντικειμενικά είτε υποκειμενικά. Πχ μπορεί να ακούνε την ίδια μουσική, ή να έχουν το ίδιο χρώμα μαλλιών, να υποστηρίζουν την ίδια ομάδα, ή να ντύνονται παρόμοια, ή ακόμα και να μιλάνε την ίδια γλώσσα. Πολλές από αυτές τις διαφορές μπορούν να διατηρούνται και οι άνθρωποι από διαφορετικά υπόβαθρα να ζουν αρμονικά μεταξύ τους. Πχ ένας λευκός και ένας μαύρος, στην πραγματικότητα, δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν απλά και μόνο επειδή ο ένας είναι λευκός και ο άλλος μαύρος. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι μέσα σε μια κοινωνία δεν δημιουργούνται προηγούμενα τα οποία φέρνουν ομάδες ανθρώπων αντιμέτωπες μεταξύ τους, για το χρώμα, το φύλο, τη φυλή κλπ. Τούτα όμως τα προηγούμενα είναι ενδεχομενικά, θα μπορούσαν να ήταν έτσι, θα μπορούσαν να ήταν και αλλιώς, δεν υπάρχει κάποιου είδους φυσικός, οικονομικός, ή κοινωνικός ντετερμινισμός που να καθορίζει ότι ο μαύρος πρέπει να έρθει σε σύγκρουση με τον λευκό. Η σύγκρουση μεταξύ τους είναι ιστορικά προσδιορισμένη και ενδεχομένως –ας ελπίσουμε- κάποια στιγμή να πάψει να υφίσταται.

Υπάρχουν όμως και διαφορές οι οποίες δεν μπορούν να γεφυρωθούν όσο τα υποκείμενα που τις φέρουν συνεχίζουν να τις φέρουν. Δηλαδή ο μαύρος για να τα βρει με το λευκό δεν χρειάζεται κατ’ ανάγκη να πάψουν να υπάρχουν μαύροι και λευκοί. Ο φτωχός όμως για γεφυρώσει τις διαφορές του με τον πλούσιο πρέπει να πάψουν να υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, και αυτό διότι αιτία της φτώχειας του ενός είναι ο πλούτος του άλλου.

Το επίμαχο βίντεο ανοίγει με τα παρακάτω λόγια:

«Είναι εύκολο να βάζεις τους ανθρώπους σε κουτιά, υπάρχουν αυτοί και υπάρχουμε και εμείς. Υπάρχει η ελίτ και υπάρχουν και αυτοί που απλά τα βγάζουν πέρα.»

Οκ αλήθεια είναι αυτό, τι προτείνει όμως το βίντεο; Να τα βρουν μεταξύ τους αυτοί που απλά τα βγάζουν πέρα και η ελίτ! Το επιχείρημα είναι ότι αν αγνοήσουμε ότι ο ένας έχει άπειρο πλούτο και ο άλλος με το ζόρι τα βγάζει πέρα, έχουν μεταξύ τους και κοινά χαρακτηριστικά, μπορεί δηλαδή και ένας πλούσιος και ένας φτωχός να έχουν χάσει τον πατέρα τους σε νεαρή ηλικία… so what?

Στην πραγματικότητα, το να τα βρει ο φτωχός με τον πλούσιο αστό, αυτός δηλαδή που αδικείται με αυτόν που αδικεί, είναι κάτι που συμφέρει τον πλούσιο, το συμφέρον του φτωχού είναι να μη συμβιβαστεί με αυτήν την κατάσταση και να αγωνιστεί ενάντια σε αυτήν την αδικία. Αν ο φτωχός δεχθεί αυτήν την (αν)ισορροπία δυνάμεων, τότε προδίδει τον εαυτό του και όσους κοινωνικά βρίσκονται ακριβώς ή περίπου στην ίδια κατάσταση με αυτόν(την τάξη του θα μπορούσαμε με μια λέξη να πούμε).

Στόχος του παραπάνω βίντεο είναι να καλύψει αυτού του είδους την υπαρκτή –επίσης ιστορικά προσδιορισμένη- αντίθεση μεταξύ του πλούσιου και του φτωχού και με αυτόν τον τρόπο να διαφημίσει τον τύπο εκείνο της «κοινωνικής ειρήνης» που θέλει τον φτωχό να αποδεχθεί την υπάρχουσα ισορροπία δυνάμεων. «Δεν πειράζει που είσαι φτωχός εσύ και αυτός πλούσιος, υπάρχουν και ένα σωρό πράγματα που σας ενώνουν.» Ναι όμως αυτό που μας χωρίζει καθορίζει ότι εγώ θα ζω στην καλύτερη περίπτωση με τα βασικά και εσύ με πολυτέλειες, και επιπλέον, αυτές οι πολυτέλειες που απολαμβάνεις εσύ αποκτήθηκαν εις βάρος μου. Στα αρχίδια μου ρε παιδιά αν έχω το ίδιο χρώμα μαλλιών με τον Μπόμπολα ή αν μιλάμε την ίδια γλώσσα. Όταν περνάω εγώ από τα διόδια πληρώνω και αυτός εισπράττει…

Αντίθετα λοιπόν με το παράδειγμα του λευκού και του μαύρου, εδώ έχουμε ένα διαφορετικής ποιότητας ζήτημα. Ξαναείπαμε παραπάνω, ότι ο λευκός δεν χρειάζεται να γίνει μαύρος για να τα βρει με τον μαύρο, ούτε και το αντίθετο, αρκεί να πάψουν να υφίστανται οι ενδεχομενικές μεταξύ τους αντιθέσεις. Στην περίπτωση όμως του πλούσιου και του φτωχού, ο μόνος τρόπος να πάψουν να υφίστανται οι ενδεχομενικές μεταξύ τους αντιθέσεις, είναι να πάψει ο πλούσιος να είναι πλούσιος και ο φτωχός να είναι φτωχός. Εσκεμμένα οι δημιουργοί του βίντεο έβαλαν τη σχέση φτωχού πλούσιου μαζί με μια σειρά από άλλα δίπολα(bisexual/straght, νέος/ηλικιωμένος κ.α), τα οποία όμως μπορούν να γεφυρωθούν χωρίς να πάψουν να υπάρχουν οι διακρίσεις, έτσι ώστε να κρύψουν αυτήν την «μικρή» πικρή πραγματικότητα που εκφράσαμε παραπάνω.

Δεν θα σας κουράσω άλλο, θεώρησα απλά ότι έπρεπε να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο, επειδή βιντεάκια όπως το παραπάνω μεταφέρουν πονηρά μηνύματα, που αν δεν «διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές» ενδέχεται να μας παρασύρουν και να μας αποπροσανατολίσουν.

Λαγωνικάκης Φραγίσκος(Poexania)

Read Full Post »